Gelir uyumsuzluğu nedir?
Özet: Son dönemde Maliye Bakanlığının denetimlerini arttırdığını görmekteyiz. Bu denetimlerle ilgili olarak sıklıkla karşılaştığımız bir ifade ise “gelir uyumsuzluğu” ifadesidir. Gelir uyumsuzluğu nedir ve nasıl oluşur gibi sorulara açıklık getirmek gerekmektedir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 1. maddesinde gerçek kişilerin gelirinin gelir vergisine tabi olduğu belirtilmiştir. Gelir bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği, tasarruf veya harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarıdır.
Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:
- Ticarî kazançlar,
- Ziraî kazançlar,
- Ücretler,
- Serbest meslek kazançları,
- Gayrimenkul sermaye iratları,
- Menkul sermaye iratları,
- Diğer kazanç ve iratlar.
Mükelleflerin yukarıda belirtilen kazanç unsurlarından elde etmiş oldukları kazanç ve iratlarını mezkur kanunda belirtilen hükümler çerçevesinde beyan etmesi gerekmektedir.
Gelirin beyanına ilişkin örnek verecek olursak. Ticari faaliyette bulunan bir gerçek kişi, Gelir Vergisi Kanununun 37 ve müteakip maddeleri uyarınca elde etmiş olduğu gelirin safi tutarını tespit eder. Söz konusu kazancın mezkur Kanunun 85. maddesi uyarınca beyan edilmesi gerekmektedir. Konu basit bir örnekle ele alınmış olup gelirin beyanı ve ödenmesine ilişkin hususlar için Gelir Vergisi Kanunda yer alan hükümlere dikkat edilmelidir.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte insanlar birçok alanda gelir elde etmektedir. Ancak elde etmiş oldukları gelirlerin beyan edilip edilmeyeceği konusunda yeterli bilgiye sahip değiller. Mükellefler yapmış oldukları faaliyetlerin gelirin konusuna girdiğinin farkında olmadan faaliyetlerine devam edip gelir elde etmektedirler. Bu gelirler ise kanunda belirtilen usuller çerçevesinde beyan edilmesi gereken ancak mükellefler tarafından beyan edilmeyen bir gelir olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca mükellefler faaliyet alanlarıyla ilgili olarak elde etmiş oldukları kazançlarıyla ilgili beyanname vermiş olsalar bile, gelirin konusuna giren diğer faaliyetlerine ilişkin kazançlarını beyan etmiş oldukları gelirlerine dahil etmemiş olabilir.
Gerek gelirini hiç beyan etmemiş olan gerekse gelirini beyan etmiş olan mükelleflerle ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanlığının yapmış olduğu risk denetiminde beyan edilmesi gereken gelir ile beyan edilen gelirler arasında uyumsuzluklar tespit edilmektedir. Hazine Maliye Bakanlığı yapılan gelir uyumsuzluğu tespitleriyle ilgili olarak izah, inceleme vb. usullerle beyan dışı bırakıldığı tespit edilen gelirin vergilendirilmesi için gerekli incelemeleri başlatmaktadır.
(1) 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu