Emekli Sandığında olmaz öyle şeyler; Aralıktı, Ocaktı…
“Emekli aylığı başvurusunu 2024 sonunda mı yapmalı, 2025 başında mı?” son günlerin moda sorusu.
Sorunun cevabı 2024 sonuna kadar yapan SSK ve BAĞ-KURlular daha avantajlı.
Peki fark abartıldığı kadar mı?
SSK ve Bağ-Kur emeklileri ile ilk 2008 Ekim sonrası memuriyete girenlerin emekli aylıkları 5510 sayılı Kanuna göre hesaplanıyor. 5510 sayılı Kanundaki hesap eski kanunlardan gelen uygulamaları da hesaba katıyor.
Aylığın hesabı;
“Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, …...
……
Yukarıdaki şekilde hesaplanan aylığın başlangıç tarihinin yılın ilk altı aylık dönemine rastlaması halinde 55 inci maddenin ikinci fıkrasına göre Ocak ödeme dönemi için gelir ve aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılarak, yılın ikinci altı aylık dönemine rastlaması halinde ise öncelikle Ocak ödeme dönemi, daha sonra Temmuz ödeme dönemi için gelir ve aylıklara uygulanan artış oranları kadar artırılarak, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki aylığı hesaplanır.”
şeklinde yapılıyor. Bu hesaplama uyarınca aylık başvuru tarihine göre bağlanacak aylık enflasyonist dönemlerde irrasyonel bir sonuç verebiliyor.
Aylığın hesaplama yöntemi yukarıdaki şekilde ama çalışılan dönem de aylığa etki ediyor. Çünkü 2000 yılı öncesindeki çalışmalarda %3,5 aylık bağlama oranı varken 2000-2008 yılları arasında bu oran %3’e düşüyor. 2008 yılı sonrası çalışmalar içinse bu oran %2 olarak uygulanıyor. Bu nedenle 2008 sonrası çalışmaların ücretleri düşükse aleyhinize sonuç da doğabiliyor.
Hesaplamalardaki %3,5 ve 3 oranları da hizmetler yönünden farklılık gösteriyor. Çünkü %3’lük dönem için 3600 günden çıkarılan hizmetin kalan kısmı için farklı oran uygulanıyor. Her hesaplama yöntemi farklı uygulama getirdiğinden sisteme giren primlerden bağımsız bambaşka aylıklar hesaplanabiliyor. Dahası alt sınır aylığı uygulamasıyla SSK ve Bağ-Kur aylık bağlama sistemi yerini tek tip aylık modeline bırakacak gibi görünüyor.
Aralık mı, Ocak mı konusuna dönecek olursak aynı durum 2022 yılı sonunda da benzer bir şekilde yaşanmıştı. O dönemde 23 Ocak 2023 tarihli “EYT’linin maaşı eksik mi hesaplanıyor?” başlıklı yazı ile 10166 prim gününe sahip bir kamu işçisinin 2022 yılı içinde emekli olması halinde 2023 yılında bağlanacak aylıktan %32 daha fazla aylık bağlandığını somut örnek üzerinden açıklamıştım.
Aynı dönemde kamu işçilerinin çoğunlukta olduğu bir sendika da üyelerine yaptığı bir duyuruda 11022 prim gününe sahip bir üyesinin 2022 yılında emekli olması halinde 2023 yılından %9,47 daha yüksek emekli aylığı alacağını hesaplamıştı.
Yine geçtiğimiz yılın sonunda 11 Arlık .2023 tarihli yazı ile “Sigortalının geleneksel merakı: Emekli olmak için Aralık mı, Ocak mı?” 9000 prim gününe sahip tüm çalışmaları asgari ücret düzeyinden olan kişi için 2023 yılında emekli olmanın 2024 yılına göre %5,2 daha avantajlı olduğunu hesaplamıştık.
Hesaplama örneklerinin de gösterdiği gibi yılsonunda yapılan başvuru ile yılbaşında yapılan başvuru enflasyonist dönemlerde irrasyonel sonuçlar doğurabiliyor. Ama bu sonuçlar herkes için aynı olmuyor. Çünkü ülkemizde sigortalıların tümü yılda 360 gün çalışmıyor. Yüksek yatan primlerin arasına asgari ücretten doğum/askerlik borçlanması girebiliyor. Yani herkesin çalışması hesaplamadaki örnekle pek uyuşmayabiliyor.
Bu nedenle örnek alınan sigortalının değişimini herkes için aynı kabul edip genelleştirmek de bilimsel kurallarla bağdaşmıyor.
Emekli Sandığı ise hiç böyle tartışmalarla uğraşmıyor.
Çünkü bir sonraki dönem başvuran da önceki dönem başvuran da hizmetine göre aynı aylığı alıyor. Hatta ikramiye yönünden Ocakta başvuran daha avantajlı oluyor.
| Dönem | Memur maaş katsayısı | Taban aylık katsayısı |
| 1 Temmuz 2022 | 0,333603 | 5,221532 |
| 1 Ocak 2023 | 0,433684 | 6,787992 |
| 1 Temmuz 2023 | 0,509796 | 7,979285 |
| 1 Ocak 2024 | 0,760871 | 11,909083 |
| 1 Temmuz 2024 | 0,907796 | 14,208727 |
Emekli Sandığı hesabı birkaç veriyi esas alıyor. Kıdem, gösterge, ek gösterge, hizmet süresi ne ise ona göre aylık bağlanıyor. Güncelleme katsayısı, Yİ-ÜFE gibi karmaşık kavramlar da yok. Emekli aylığının hesabında iki katsayı var. Memur maaş katsayısı ile taban aylık katsayısı. Bu iki katsayı da her altı ayda bir yükseliyor. Aylık bu iki katsayı ile hizmet unsurlarının çarpımında oluşuyor.
Dolayısıyla memur ne zaman başvurursa başvursun emekli aylığı ilerleyen yıllarda kendisiyle aynı hizmete sahip kişiyle aynı miktarda oluyor.
Emekli Sandığında hizmeti aynı olanın emekli aylığı hesabı da her zaman tutuyor.
