Elektronik ticarete vergi stopajı
Genel olarak ticari faaliyetlerden elde edilen kazancın vergilendirilmesi
Gerçek kişilerin ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar Gelir Vergisi Kanununa göre gelir vergisine, şirketlerin ticari faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır. Bu kazançlar normalde kazanç elde edenler tarafından yıllık bazda tespit edilmekte, tespit edilen kazanç üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisi vergi dairesine beyan edilerek ödenmektedir. Ayrıca üçer aylık dönemler itibariyle belirlenen kazanç üzerinden geçici vergi hesaplanarak beyan edilip ödenmekte, ödenen geçici vergiler yıl bazında hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir.
Üçer aylık dönemler itibariyle vergi alınmasının temel nedeni yıl kapandıktan sonra vergi alınması nedeniyle özellikle enflasyonist ortamda Devletin vergi gelirlerindeki aşınmanın önüne geçilmek istenmesidir.
Sadece elektronik ticarete getirilen stopaja ilişkin düzenleme
Ticari faaliyetlerden elde edilen kazancın vergilendirme yöntemi bu şekildeyken sadece elektronik ticaretten elde edilen kazançların vergilendirilmesinde 7524 sayılı Kanun ile bir de stopaj yöntemi getirilmiştir.
Buna göre 23.10.2014 tarihli ve 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, mezkûr Kanun kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yaptıkları ödemelerden, Cumhurbaşkanınca belirlenecek oran uygulanmak suretiyle stopaj yapacaklar. Cumhurbaşkanı stopaj oranını henüz belirlememiştir.
Buna göre hizmet sağlayıcıları veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının yaptıkları ödemelerden stopaj yapmaları gerekecektir.
6563 sayılı Kanunda yaptıkları ödemeler üzerinden stopaj yapacaklar şu şekilde belirlenmiştir:
Aracı hizmet sağlayıcı: Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişiler
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı: Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcı.
Kendilerine yapılan ödemeler stopaja tabi tutulacaklar ise yine aynı Kanunda,
Hizmet sağlayıcı: Elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişiler,
Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı: Elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcı
olarak tanımlanmıştır.
Bu düzenleme 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecek olup, kendilerine yapılan ödemeler üzerinden stopaj yapılanlar stopaj tutarlarını geçici vergi dönemleri itibariyle beyan edecekleri geçici vergilerden mahsup edebilecekler, yıl bazında hesapladıkları gelir veya kurumlar vergisinden daha fazla bir stopaj yapılmış ise fazladan yapılan stopaj tutarlarının iadesini talep edebileceklerdir.
Düzenlemenin gerekçesi
Kanun teklifinde bu düzenlemenin gerekçesi aşağıdaki gibi ifade edilmiştir.
“Madde ile 6563 sayılı Kanun kapsamında, elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, mezkur Kanun hükümlerine göre faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınmaktadır.
Ayrıca, maddede yapılan diğer bir düzenleme ile mal ve hizmet alımlarına ilişkin gerçek kişilere yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen sektör ve faaliyet konuları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılması öngörülmektedir.
Böylelikle, vergi güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amaçlanmaktadır.
Diğer taraftan, maddenin sekizinci fıkrasında değişiklik yapılarak, Cumhurbaşkanına birinci fıkranın (19) ve (20) numaralı bentleri kapsamında vergi kesintisine tabi ödemeler için faaliyet konuları, ödeme türleri, sektörler, iş grupları ve iş nevileri itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte oran belirleme yetkisi verilmektedir.”
Kısaca vergi güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amacıyla bu düzenlemenin yapıldığı anlaşılmaktadır.
Elektronik ticaret kayıt dışında mıdır?
Elektronik ticaret platformlar üzerinden yapılmakta ödemeler de bankacılık veya elektronik ödeme sistemleri üzerinden gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla ticaret bu platformlar tarafından, ticaretin ödemeleri de bankacılık sistemi tarafından kayıt altına alınmaktadır. Dolayısıyla platformlar üzerinden gerçekleştirilen elektronik ticaretin kayıt dışında olduğu iddiası pek makul görünmemektedir.
Bu platformlar üzerinden elde edilen kazançların beyan edilmemesi faaliyetlerin kayıt dışı olduğu anlamına gelmez. Etkin bir vergi denetimi ile kayıt altındaki bu faaliyetlerden elde edilen kazançlar üzerinden verginin doğru bir şekilde hesaplanıp tahsil edilmesi sağlanabilir. Vergi incelemesi ile elde edilebilecek sonuca stopaj suretiyle ulaşmaya çalışmak, kayıt altında ve vergisini doğru bir şekilde beyan edip ödeyenleri cezalandırmaktan başka bir işe yaramamaktadır. Bu da dilimizden düşürmediğimiz gönüllü uyumu önemli ölçüde zedelemektedir.
Bu düzenleme kayıt altına alınmış olan elektronik ticaretin geleneksel ticarete veya bir platform üzerinden değil de kendi internet siteleri üzerinden gerçekleştirilen ticarete nazaran daha dezavantajlı bir şekilde vergilendirilmesi sonucu doğuracaktır. Bu da rekabet eşitsizliği yaratacaktır.
Stopaj mal ve hizmet satış tutarı üzerinden hesaplandığı için zarar eden işletmelerle kârlılık oranları düşük olan işletmelerin zarar etmelerine rağmen veya yeterli düzeyde kazanç elde etmemelerine rağmen fazladan vergi ödeme durumuyla karşı karşıya kalabileceklerdir. Fazla ödedikleri vergi ile ilgili bir finans maliyetine iadesi ile ilgili de uyum maliyetine katlanmaları gerekecektir. Umarız belirlenecek stopaj oranları minimum düzeyde tutulur.
Sonuç
Dijital çağ ile bir sorunumuz var galiba. Elektronik yolla gerçekleşen faaliyetlere karşı alerjik reaksiyon gösteriyoruz adeta. Elektronik kitapları vergi güvenliği gerekçesiyle daha ağır vergiliyorken şimdide elektronik ticareti daha dezavantajlı vergileyerek maliyetini yükseltiyoruz.
Kayıt dışılıkla mücadeleyi kanuni düzenlemeden ziyade daha etkin denetim ve tahsilata ağırlık vererek sürdürmemiz gerekir.