İmdat TÜRKAYGiriş: 08.03.2018 - 10:16Güncelleme:16.07.2019 - 23:02

78802OKUNMA

Eğitim/Sağlık Harcamaları ile Bağış ve Yardımlar Beyannameden Nasıl İndirilir?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre yedi gelir unsuruna (ticarî kazanç (basit usulde tespit edilen ticari kazançlar hariç), ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar) ilişkin olarak 2017 yılında elde edilen kazanç ve iratların Yıllık Beyanname ile 1-26 Mart 2018 tarihleri arasında beyanında; gelir vergisi matrahının tespitinde, beyan edilen gelir tutarından aşağıdaki indirimler yapılabilmektedir.

• Hayat/şahıs sigorta primleri,
• Eğitim ve sağlık harcamaları,
• Engellilik indirimi,
• Bağış ve yardımlar,
• Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
• İktisadi işletmeleri hariç Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,
• Sponsorluk harcamaları,
• Ar-Ge harcamaları,
• Girişim Sermayesi Fonu olarak ayrılan tutarların indirimi,
• Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara hizmet veren bazı sektör işletmelerinin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlara ilişkin indirim,
• Korumalı iş yeri indirimi,
• Bireysel katılım yatırımcısı indirimi,
• Expo 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar ve sponsorluk harcamaları,
• Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar.

Çalışmamızda yukarıda yer alan indirim ve harcamalardan sadece, gelir vergisi mükellefleri tarafından 2017 yılında mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocukları adına yapılan eğitim ve sağlık harcamaları ile çeşitli kurum ve kuruluşlara yapılan bağış ve yardım tutarının beyan edilen gelir tutarından hangi şartlar ve sınırlar doğrultusunda indirim konusu yapılacağı incelenecektir.

1. Eğitim ve Sağlık Harcamalarının İndirimi

Gelir Vergisi Kanunu’nun “Diğer indirimler” başlıklı 89 uncu maddesinde, beyan edilen gelirin %10'unu aşmaması, Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelir tutarından indirilebilecektir. İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında, yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde gayrisafi hasılattan giderler düşüldükten, indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki safi irat tutarı esas alınacaktır.

Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden yapılabilecek indirimlerden biride eğitim ve sağlık harcamaları olup söz konusu indirimden yararlanmanın şartları şöyledir;

• Eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması,
• Eğitim ve sağlık harcamasının Türkiye’de yapılması,
• Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi,
• Eğitim ve sağlık harcaması mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocukları için yapılması,

gerekmektedir.

Eğitim ve sağlık harcamalarının gelir toplamından indirilebilmesi için harcamaların;

• Mükellefin kendisi,
• Mükellefin eşi,
• Mükellefin küçük çocukları,

için yapılması gerekmektedir. Eşe ait eğitim ve sağlık harcamalarının indiriminde, eşin çalışıyor olup olmamasının ve gelir durumunun bir önemi bulunmamaktadır. 23.10.2012 tarih ve GVK-85/2012-7 sayılı Gelir Vergisi Sirkülerinde, “çocuk” veya “küçük çocuk” tabirinden, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukların anlaşılması gerektiği belirtilmiştir.

255 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde “Eğitim Giderleri” başlıklı bölümünde;

• Eğitim ve öğretim kurumları, anaokulu, kreş ve etüt merkezlerine eğitim amacıyla yapılan ödemeler,
• Eğitim amaçlı kurs ücretleri,
• Okul servis ücretleri,
• Kitap (ders kitabı, hikaye, roman, deneme, bilimsel eser vb.), eğitim amaçlı CD, DVD ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalar,
• Öğrencilerin özel yurtlarda ve pansiyonlarda kalmaları durumunda ödenen tutarlar,

eğitim gideri kapsamında değerlendirilmiştir. Aynı Genel Tebliğde “Sağlık Giderleri”;

• Teşhis ve tedavi amacı ile yapılan her türlü muayene, tahlil, röntgen, ultrason, tomografi, emar, check-up, ameliyat, fizik tedavi ve diş tedavisi ücretleri ile özel hastane ücretleri,
• İlaç, sağlık malzemesi, diş protez ücretleri, gözlük ve lens alımları gibi,

harcamalar olarak tanımlanmıştır.

Örnek: Ticari kazanç elde eden mükellefin gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen gelirin 200.000 TL ve indirim kapsamındaki eğitim (20.000 TL) ve sağlık (5.000 TL) giderleri toplamının ise 25.000 TL olması durumunda, mükellef yapmış olduğu harcamanın (200.000X%10=) 20.000 TL’lik kısmını indirim konusu yapacaktır. Mükellefin başka bir indiriminin söz konusu olmadığını varsaydığımızda, mükellefin gelir vergisi (200.000-25.000=) 175.000 TL matrah üzerinden hesaplanacaktır. Örnekte de görüldüğü üzere, beyan edilen gelirin %10’u ile sınırlandırılan indirim tutarının hesaplanmasında, eğitim harcamaları ile sağlık harcamalarının toplamı dikkate alınmaktadır.

Örnek: Serbest meslek erbabı (mali müşavirlik faaliyeti) mükellefin 2017 yılına ilişkin olarak giderler sonrasında beyan edilecek serbest meslek kazancı 300.000 TL’dir. Ödevli, mali müşavirlik faaliyetinde yurtdışındaki müşterileri için İngilizce kursuna gitmiş ve 5.000 TL fatura karşılığında ödeme yapmıştır. Ayrıca, 1.5.2000 doğumlu çocuğunun eğitimi için özel bir okula 30.000 TL, eşinin ameliyatı için özel bir hastaneye de 10.000 TL ödeme yapmış ve faturasını almıştır.

Buna göre, 18 yaşını veya tahsilde olması halinde 25 yaşını doldurmamış çocuklara ait eğitim harcamalarının, Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Örnekte, mükellefin kendisi için yabancı dil kursuna ödemiş olduğu 5.000 TL ile küçük çocuk için ödenen 30.000 TL eğitim gideri ve mükellefin eşi için yapmış olduğu 10.000 TL’lik sağlık harcaması toplamı olan 45.000 TL, beyan edilen gelirin %10’nu (300.000 X%10=) olan 30.000 TL’yi aştığından, Mart/2018 yılında verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesinden beyan edilecek gelir tutarından indirim konusu yapılacak eğitim ve sağlık harcaması tutarı 30.000 TL olacaktır.

2. Bağış ve Yardımların İndirimi

Makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar (sınırlı olarak indirilecekler)

Gelir vergisi mükellefleri; genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin %5'ini (kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki illerde zikredilen kurum/kuruluş, dernek veya vakıflara yapılan bağış ve yardımların yıllık toplamı beyan edilecek gelirin %10'unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış ve yardımları yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu yapabilirler. Burada dikkat edilmesi gereken husus bağış ve yardım yapılacak dernekler kamuya yararlı derneklerle, vakıflar ise Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflarla sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla kamuya yararlı dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar dışındaki dernek ve vakıflara yapılan bağışların gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirden indirimi mümkün değildir.

Diğer bağış ve yardımlar ile harcamalar (sınırsız olarak indirilecekler)

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.

Diğer Kanunlara göre tamamı indirilecek bazı bağış ve yardımlar ise şöyledir;

• Umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara ilişkin 7269 sayılı Kanuna göre oluşturulan fona yapılan nakdi bağışların tümü ile milli yardım komiteleri veya mahalli yardım komitelerine makbuz karşılığı yapılan ayni/nakdi bağışlar,
• 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununa göre üniversitelere, ileri teknoloji enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar,
• 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa göre yapılan bağış ve yardımlar,
• 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun Kuruluşu Hakkındaki Kanuna göre yapılan nakdi bağışlar,
• 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununa göre yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
• 2876 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununa göre yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
• 3388 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar,
• 4122 sayılı Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununa göre yapılan ayni/nakdi bağışlar,
• 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 76. maddesine göre ilköğretim kurumlarına yapılan nakdi bağışlar.

Gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bağışlar

Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin tamamı beyan edilecek gelirden indirilebilecektir. Uygulamanın usul ve esasları, Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan 251 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde açıklanmış bulunmaktadır. Buna göre;

• Gıda maddesi bağışının dernek veya vakfa yapılmış olması gerekmektedir.
• Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmektedir.
• Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri niteliğinde olması gerekmektedir. Yapılacak bağışlar şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılmalıdır.
• Bağışlanan mala ilişkin bilgileri eksiksiz olarak içerecek fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenecektir. Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedeli (yüklenilen katma değer vergisi hariç) yazılı olacaktır.
• Faturada "İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır." ibaresinin yer alması zorunludur.
• Yıllık beyannamede yer alacak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılacak işlemlerde bağışı yapan tarafından bir belge düzenlenmesine gerek bulunmamakta olup, varsa bağış yapılan malın edinimine ilişkin belgelerin saklanması zorunludur.
• Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini vereceklerdir.
• Bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin işletmeye dahil olmaması halinde, söz konusu malın maliyet bedeli (KDV dahil) GVK’nın 89. maddesi çerçevesinde yıllık beyannamenin bağış ve yardımlara ilişkin bölümüne yazılarak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır.

Kültür ve sanatsal faaliyetlere ilişkin harcamalar ile her türlü bağış ve yardımlar

Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen çalışmalara ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış ve yardımların %100’ü beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.

Yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdî bağışlar

Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı yıllık beyannamede bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.

Kızılay ve Yeşilay’a yapılan bağış ve yardımlar

İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı, bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu iktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamının beyan edilecek gelirden indirim konusu yapılacağıdır. Şayet, söz konusu derneklere nakit olarak değil de ayni olarak bağış ve yardım yapılması durumunda, anılan dernekler kamuya yararlı dernek olmaları nedeniyle bu Derneklere yapılacak ayni bağış tutarının Takdir Komisyonunca belirlenmiş emsal bedelinin indirim konusu yapılması mümkündür. Ancak, 89. maddenin (4) numaralı bendi gereğince indirime konu edilen bağış tutarının, yıllık beyannamede toplam beyan edilecek gelir tutarının % 5'ini geçmeyecektir.

Bağış ve yardımın ayni olarak yapılması (nakden yapılmaması) durumunda indirim

Yapılan bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınacaktır. Konu hakkında, 10.03.2004 tarih ve 21 sıra no.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde; bağış ve yardımların ayni olarak yapılması durumunda, bağışlanan veya yardım konusu yapılan mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, bu değer yoksa Vergi Usul Kanununun 267. maddesinin üçüncü sırasına göre takdir komisyonunca belli edilecek emsal bedelinin indirime esas alınacağı, gelir vergisi mükelleflerince yapılan bağış ve yardımların ilgili kurumlardan alınacak belgelerle tevsik edilmesinin yeterli olacağı, dolayısıyla bu kurum ve kuruluşlardan alınacak belgelerin Vergi Usul Kanununun mükerrer 257. maddesindeki yetkiye istinaden indirim için geçerli belge olarak kabul edilmesi gerektiği açıklanmıştır.