Nazmi KARYAĞDIGiriş: 04.03.2013 - 08:01Güncelleme:13.10.2019 - 23:53

3657OKUNMA

E-sigaranın buharı- Yok mu bunun zararı?

Halk arasında yaygın olan anonim bir Elazığ türküsü vardır : “Sigaramın dumanı / Yoktur yarin imanı” diye başlayan. Bu türkümüzden esinlenerek “E-sigaranın buharı / Yok mu bunun zararı?” sorusunun cevabını bulmaya çalıştık. Araştırdıkça da oldukça ilginç sonuçlarla karşılaştık.

Ticari bakış açısından elektronik sigaranın (e-sigara) geleneksel sigara için bir alternatif olup olmayacağı zamanla belli olacak gözüküyor. Financial Times gazetesinin haberine göre, şu anda ABD’de e-sigara satış tutarı 300 milyon Dolara ulaşmış ve gelecek 5 yılda 1 milyar Dolarlık bir hacme ulaşacağı tahmin ediliyor. Forbes dergisine göre ise 100 milyar dolarlık tütün mamulleri pazarında bu rakamlar-şimdilik-oldukça küçük bir payı ifade ediyor.

E-sigara nedir?

e-sigara, tıpkı geleneksel sigaranın şekline sahip olan, içindeki elektronik sistem sayesinde sıvı nikotinin buharlaşarak beyaz duman (buhar) şeklinde kullanıcıya sunulduğu bir şey.

Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) sistematiğinde e-sigara kendine has fonksiyonlu elektrikli diğer makine ve cihazlar olarak tanımlanmış durumda.

Kayıtlı ekonomide sigara satışları düşüyor

Kapalı alanda sigara içilmesinin yasaklanması, sigara fiyatlarındaki vergi oranlarının artırılması, “Dumansız Hava Sahası” gibi bilgilendirici kampanyalar neticesinde, yasal kayıtlara yansıyan sigara satışlarında son yıllarda ciddi bir azalma olduğu görülüyor.

TAPDK verilerine göre 2005 yılında 106 milyar adet sigara satılmışken, bugün itibariyle en son açıklanan veri olan 2011 yılı sonu rakamlarına göre 92 milyar adet sigara satılmış durumda.

Kaynak : TAPDK

Kayıtdışılıkla etkin bir mücadele

Öte yandan Emniyet Genel Müdürlüğü, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Dairesi Başkanlığı’nın çalışmaları neticesinde 2011 yılında gerçekleştirilen kaçak sigara yakalamasında bir önceki yıla göre %60’lık bir artış meydana geldiği görülmektedir.

                            KAYNAK:Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Raporu, KOM D.Bşk.lığı

Tütünden üretilen 8 liralık sigaranın %81,6’sı vergi

Ülkemizde sigara üzerinden hem Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) hem de KDV alınıyor. III sayılı listeye göre tütün içeren sigaralarda ÖTV oranı %65,25 ve 1 paket sigaradaki asgari maktu vergi tutarı ise 3,15 lira.

Ayrıca sigara üzerinden %18 oranında KDV’de alınıyor.

Buna göre 8 liraya satılan bir paket sigaranın vergi yükü %81,6 oranında.

Diğer medeni ülkelerde olduğu gibi, halk sağlığını korumak amacıyla sigara tüketimini azaltmak, ülkemizin de öncelikli konuları arasında. Bu nedenle de sigara üzerindeki vergileri bütçeye salt parasal getiri olarak değerlendirmemek daha da önemlisi toplum sağlığı açısından dikkate almak gerekmekte.

Devletlerin e-sigaraya ilgisi sağlık ve vergi alanında

Uluslararası alanda konuyu incelediğimizde e-sigara konusu Devletlerin gündemine iki açıdan gelmekte : Sağlık düzenlemeleri ve vergi. E-sigaranın insan sağlığı açısından uygun olup olmadığı, bu ürünlerin satışında izin alınmasının gerekip gerekmediği ülkelerin sağlık örgütlerinin gündeminde yer alıyor.

e- sigaranın vergiler karşısındaki durumu

Konuya önce vergiler açısından baktığımızda, “sigaradan alındığı gibi e-sigaradan da vergi alınıp alınmayacağı” sorusu tartışmaya açılmaktadır. Son olarak A.B.D.’de Minnesota eyaletinde e-sigara üzerinden vergi alınmaya başlanmış durumda. Diğer ülkelerde de bu eğilimin yaygınlaşabileceği dile getiriliyor. 

e-sigara ÖTV’ye tâbi mi?

Bugün itibariyle, Türk vergi uygulaması açısından e-sigara, ne sigaraların da yer aldığı III sayılı ÖTV listesine ne de elektronik cihazların da yer aldığı IV sayılı listeye girmektedir.

Bu da demektir ki satış fiyatı içerisine sadece %18 oranında KDV dahil olmaktadır.

Elektronik sigara olarak adlandırılan ürün için Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğünden izin alınması gerekmekte ve Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırıldıktan sonra kontrol belgesine istinaden ülkemize ithalatına izin verilmekte.

E-sigaranın Avrupa Birliği ülkelerinden ithalatında gümrük vergisi %0, MFN (En Çok Kayırılan Ülkeler) ülkelerinden ithalatta ise %3,7 olarak belirlenmiş durumda.

T.C. Sağlık Bakanlığı : Ruhsat/izin verilmiş elektronik sigara ürünü yok

Ancak işin ilginç yanı, Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü’nden alınan güncel bilgiye göre, “Elektronik Sigara” isimli ürünler için 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu kapsamında verilmiş ruhsat/izin bulunmuyor.

“Elektronik Sigara” isimli ürünler hakkında Sağlık Bakanlığı bünyesindeki Beşeri Tıbbi Ürünler Bilimsel Danışma Kurulu “ciddi rahatsızlıklarına sebep olabilmesi ve bağımlılık yapma riski dolayısıyla Bakanlık’tan izin alınmadığı sürece yasaklanması ve özendirici olması dolayısıyla reklamlarına müsaade edilmemesi” yolunda 2008 yılında bir karar vermiş durumda.

Diğer taraftan Sağlık Bakanlığı’ndan izin almadan satışa sunulan elektronik sigara ve kartuşlarının eczaneler dahil satışına izin verilmemekte.

Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, 81 il’e gönderdiği 22 Ocak 2008 tarihli yazı ile bu durumu kamuoyuna aktarmış.

Özetle belirtmek gerekirse bugün itibariyle Sağlık Bakanlığından izin almış e-sigara olmadığı gibi Bakanlar Kurulu kararıyla da e-sigara için belirlenmiş bir ÖTV oranı bulunmamakta.