Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Araştırmalar

Yavuz AKBULAK
Yavuz AKBULAK
3690OKUNMA

Dünya genelinde kurumlar vergisi oranları- 2022

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu iradesine ve ihdasının yaklaşan 100’üncü yaşına…

Önemli Bulgular

  • 2022 yılında 16 ülke yasal kurumlar vergisi oranlarında değişiklik yaptı. Altı ülke (Kolombiya, Güney Sudan, Hollanda, Türkiye, Şili ve Karadağ) en yüksek puanlarını artırdı.
  • Kurumlar vergisi oranları düşürülürken, aralarında Fransa, Yunanistan ve Monako’nun da bulunduğu 10 ülke kurumlar vergisi oranlarını düşürdü.
  • Komorlar (%50), Porto Riko (%37,5) ve Surinam (%36) dünyadaki en yüksek kurumlar vergisi oranlarına sahip ülkeler olurken, Barbados (%5,5), Türkmenistan (%8) ve Macaristan (%9) en düşük kurumsal oranları uygulamakta; on altı ülke kurumlar vergisi uygulamamaktadır.
  • 180 yetki alanında ölçülen dünya çapındaki ortalama yasal kurumlar vergisi oranı %23,37’dir. Gayri safi yurtiçi hâsıla (GSYİH) ile ağırlıklandırıldığında, ortalama yasal oran %25,43’tür.
  • Asya %19,52 ile en düşük bölgesel ortalama orana sahipken, Güney Amerika %28,38 ile en yüksek bölgesel ortalama yasal orana sahiptir. Bununla birlikte, GSYİH ile ağırlıklandırıldığında, Avrupa %23,59 ile en düşük bölgesel ortalama orana sahiptir ve Güney Amerika %32,64 ile en yüksek orana sahiptir.
  • AB27 ülkeleri arasında ortalama en yüksek şirket oranı %21,16, OECD ülkelerinde %23,57 ve G7’de %32’dir.
  • Dünya çapındaki ortalama yasal kurumlar vergisi oranı, 1980 senesinden beri sürekli olarak düşmüş, ancak son yıllarda dengelenmiştir.
  • Ortalama yasal kurumlar vergisi oranı, 1980 yılından beri her bölgede düşmüştür.

Giriş

1980’de, dünya genelinde kurumlar vergisi oranları ortalama %40,11 ve GSYİH ile ağırlıklandırıldığında %46,52 idi. (1)O zamandan beri ülkeler, yüksek kurumlar vergisi oranlarının ticari yatırım kararları üzerindeki etkisini fark ettiler; 2022 yılında, 180 ayrı vergi bölgesi için ortalama %23,37 ve GSYİH ile ağırlıklandırıldığında %25,43’tür.(2)

En büyük ekonomiler de dâhil olmak üzere dünyanın her büyük bölgesinde düşüşler görüldü. Amerika Birleşik Devletleri’nde 2017 tarihli Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası, ülkenin yasal kurumlar vergisi oranını dünyanın en yüksek dördüncü seviyesinden dağılımın ortasına yaklaştırdı. (3)

Asya ve Avrupa ülkeleri, diğer bölgelerdeki ülkelere göre daha düşük kurumlar vergisi oranlarına sahip olma eğilimindedir ve birçok gelişmekte olan ülke, dünya ortalamasının üzerinde kurumlar vergisi oranlarına sahiptir.

Bugün çoğu ülkede kurumlar vergisi oranları %30’un altındadır.

Kurumlar Vergisi Oranında 2022 Yılındaki Önemli Değişiklikler

2022’de on altı ülke yasal kurumlar vergisi oranlarını değiştirdi. Altı ülke en yüksek kurumsal oranlarını artırdı: Kolombiya (%31’den %35’e), Güney Sudan (%25’ten %30’a), Hollanda (4) (%25’ten %25,8’e), Türkiye (%20 ila %23), Şili (%10 ila %27) ve Karadağ (%9 ila %15).

Dört kıtadaki on ülke (Seyşeller, Sierra Leone, Zambiya, Bangladeş, Myanmar, Tacikistan, Fransa, Yunanistan, Monako ve Fransız Polinezyası) 2022’de kurumlar vergisi oranlarını düşürdüler. Seyşeller, Sierra Leone, Zambiya ve Tacikistan’da %5 puan azalma oldu.

Kurumlar Vergisi Oranında 2022 Yılındaki Önemli Değişiklikler

OECD ve Seçilmiş Ülkelerde Planlanmış Kurumlar Vergisi Oranı Değişiklikleri

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ülkelerinden Avusturya, Birleşik Krallık ve Türkiye önümüzdeki yıllarda yasal kurumlar vergisi oranlarında değişiklik yapacaklarını açıkladılar. Ayrıca Birleşik Arap Emirlikleri ve Güney Afrika da 2023 yılında kurumlar vergisi oranlarını değiştirmeyi planlıyor.

  • Avusturya’da kurumlar vergisi 2023 yılında %25’ten %24’e; 2024’te ise %23’e düşürülecektir. (5)
  • Birleşik Krallık’ta standart yasal kurumlar vergisi oranı, 1 Nisan 2023 tarihinde %19’dan %25’e çıkarılacaktır. (6)
  • Türkiye’de kurumlar vergisi geçici olarak %20’den 2021 senesinde %25’e, 2022’de ise %23’e çıkarıldı. Ancak 2023 yılında kurumlar vergisi oranı %20’ye geri dönecektir. (7)
  • Birleşik Arap Emirlikleri, 2023 yılının ortalarında bir federal kurumlar vergisinin getirildiğini duyurdu. 375.000 Arap Emirliği dinarının (AED; 100.000 ABD doları) üzerindeki vergiye tabi gelir için önerilen %9’luk kurumlar vergisi oranı, tüm ticari faaliyetler için geçerli olurken, büyük çok uluslu şirketler için farklı bir oran geçerli olabilir. Ancak, bu faaliyetler Birleşik Arap Emirlikleri’nde hâlihazırda vergilendirmeye tabi olduğundan, doğal kaynakların çıkarılması için yeni kurumlar vergisi uygulanmayacaktır. (8)
  • Güney Afrika’da da, 31 Mart 2023 tarihi veya sonrasında sona eren mali değerlendirme dönemleri için kurumlar vergisi mevcut %28’den %27’ye düşürülecektir. (9)

Dünyanın En Yüksek ve En Düşük Kurumlar Vergisi Oranları

2022 yılı için ankete katılan 225 ayrı ülkeden 142’sinde kurumlar vergisi oranları %25 veya altındadır. (10) Yüz on sekiz ülkede %20’nin üzerinde ama %30’un altında vergi oranları söz konusudur. 225 ülke arasındaki ortalama vergi oranı %22,22’dir. (11)Amerika Birleşik Devletleri, birleşik federal ve eyalet yasal oranı %25,81 ile 81. en yüksek kurumlar vergisi oranına sahiptir. (12)

En yüksek yasal kurumlar vergisi oranlarına sahip 20 ülke, eşit olmasa da hemen hemen her bölgeyi kapsamaktadır. İlk 20 ülkeden 8’i Afrika kıtasında yer alırken, Okyanusya sadece bir kez, Avrupa ise iki kez yer almaktadır. Kalan yetki alanlarından dördü Kuzey Amerika’da ve beşi Güney Amerika’dadır.

Dünyanın En Yüksek ve En Düşük Kurumlar Vergisi Oranları

Yelpazenin diğer ucunda, sıfır olmayan en düşük yasal kurumlar vergisi oranlarına sahip 20 ülkenin tüm vergi oranları %15 veya altındadır. Dokuz ülke %10’luk yasal oranlara sahiptir, beşi küçük Avrupa ülkesidir (Andorra, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Kosova ve Makedonya). En alttaki 20 ülke arasında temsil edilen yalnızca iki OECD üyesi Macaristan ve İrlanda’dır. Macaristan, kurumlar vergisi oranını 2017 yılında %19’dan %9’a düşürmüştür. İrlanda, 2003 senesinden bu yana yürürlükte olan düşük %12,5 oranı ile bilinmektedir.

Dünyanın En Yüksek ve En Düşük Kurumlar Vergisi Oranları

Ankete katılan 225 ülkeden 16’sı şu anda genel bir kurumlar vergisi uygulamamaktadır. Birleşik Arap Emirlikleri dışında, tüm bu yargı bölgeleri küçük ada ülkeleridir. Cayman Adaları ve Bermuda gibi bir avuç, kurumlar vergisinden yoksun olmaları ile tanınırlar.

Dünyanın En Yüksek ve En Düşük Kurumlar Vergisi Oranları

Kurumlar Vergisi Oranlarında Bölgesel Farklılıklar

Kurumlar vergisi oranları bölgelere göre önemli ölçüde değişebilir. Güney Amerika %28,38 ile tüm bölgeler arasında en yüksek ortalama yasal kurumlar vergisi oranına sahiptir. Asya, %19,52 ile tüm bölgeler arasında en düşük ortalama yasal kurumlar vergisi oranına sahiptir.

GSYİH ile ağırlıklandırıldığında, Güney Amerika %32,64 ile en yüksek ortalama yasal kurumlar vergisi oranına sahipken, Avrupa %23,59 ile en düşük orana sahiptir.

Genel olarak, daha büyük ve daha sanayileşmiş ülkeler, daha küçük uluslardan daha yüksek kurumlar vergisi oranlarına sahip olma eğilimindedir. Dünyanın en zengin yedi ülkesinden oluşan G7’nin ortalama yasal kurumlar vergisi oranı %26,77, ağırlıklı ortalama oranı ise %26,24’tür. OECD üye devletlerinin ortalama yasal kurumlar vergisi oranı %23,57 ve GSYİH ile ağırlıklandırıldığında %25,83’tür. BRICS’in (13) ortalama yasal kurumlar vergisi oranı %27.40 ve ağırlıklı ortalama yasal kurumlar vergisi oranı %26,06’dır.

Kurumlar Vergisi Oranlarında Bölgesel Farklılıklar

Kurumlar Vergisi Oranlarının Dağılımı

Yalnızca üç vergi bölgesi, %35’in üzerinde yasal oranlarda kurumlar vergisi uygulamaktadır. (14) Aşağıdaki tablo, 2022 yılında 225 yargı bölgesi arasında kurumlar vergisi oranlarının dağılımını göstermektedir. Çok sayıda ülke (toplam 118) %20’nin üzerinde ve %30’un altında bir oran uygulamaktadır. On sekiz yargı bölgesinde %30’un üzerinde ve %35’in altında yasal kurumlar vergisi oranı vardır. Seksen altı yargı bölgesinin yasal kurumlar vergisi oranı %20’nin altındadır ve 204 yargı bölgesinin kurumlar vergisi oranı %30’un altındadır.

1980 Yılından Bu Yana Düşen Kurumlar Vergisi Oranlarında Son Yıllarda Görülen Dengelenme

Son 42 yılda, kurumlar vergisi oranları küresel temelde sürekli olarak düştü. 1980’de, dünya çapındaki ağırlıksız ortalama yasal vergi oranı %40,11’di. Bugün, ortalama yasal oran %23,37’de bulunuyor ki, %42’lik bir azalmayı ifade eder. (15)

Dünya genelinde kurumlar vergisi oranlarındaki genel düşüşe rağmen, OECD üyesi olan ve olmayan ülkeler de kurumlar vergisi gelirlerine daha fazla bağımlı hale geldi. Bu değişikliğin bir nedeni, dâhil edilen yetki alanlarındaki bir değişiklik olmuştur. (16) İkinci olarak, kurumlar vergisi oranlarındaki düşüşün gelir üzerindeki olumsuz etkisi, genellikle vergi indirimi politikalarının azaltılması veya kaldırılmasıyla dengelendi. (17)

Ağırlıklı ortalama yasal oran, bu dönem boyunca basit ortalamanın üzerinde kalmıştır. 2017 yılındaki ABD vergi reformundan önce, nispeten yüksek vergi oranı ve küresel GSYİH’ya önemli katkısı göz önüne alındığında, ağırlıklı ortalamayı yüksek tutmaktan büyük ölçüde ABD sorumluydu. ABD’deki kurumlar vergisi oranındaki değişikliğin dünya çapındaki ağırlıklı ortalama üzerindeki önemli etkisi vardır. Ağırlıklı ortalama yasal kurumlar vergisi oranı, 1980’de %46,52’den 2022’de %25,43’e düşerek, ankete katılan 42 yılda %45’lik bir azalmayı temsil ediyor.

Zamanla, daha fazla ülke şirketleri %30 veya daha düşük oranlarda vergilendirmeye geçti ve 2017 yılının sonunda yaptığı vergi değişiklikleriyle bu eğilimi Amerika Birleşik Devletleri izledi. En büyük değişiklik 1990 ile 2000 arasında gerçekleşti ve ülkelerin %48’i 2000 yılında yasal oran %30’un altında ve veri setindeki ülkelerin yalnızca %27’si 1990’da %30’un altında yasal oran uyguluyor. Bu eğilim 2000 ile 2010 arasında devam etti ve 2010 yılında ülkelerin %78’i yasal oran %30’un altındadır. (18)

Tüm bölgelerde, 1980 ile 2022 arasında ortalama yasal oranlarda net bir düşüş görüldü. Ortalama, en çok Avrupa’da düştü ve 1980 ortalaması %44,6 ila %19,74’e düştü ki, bu %56’lık bir düşüşü ifade eder. Güney Amerika en küçük düşüşü gördü, ortalama yalnızca %23 azalarak 1980’de %36,66’dan 2022’de %28,38’e düştü. Güney Amerika, 1990-2000 ve 2010-2022 olmak üzere iki dönem gördü.

Dünya genelinde kurumlar vergisi oranları- 2022

Dünya genelinde kurumlar vergisi oranları- 2022

Dünya genelinde kurumlar vergisi oranları- 2022

Sonuç

Dünya çapında ve bölgesel ortalama en yüksek yasal kurumlar vergisi oranları son kırk yılda düşmüş, ancak son yıllarda dengelenmiştir. Dünyanın dört bir yanındaki 225 ülkeden yalnızca altısı, 2022 yılında en yüksek kurumlar vergisi oranını artırdı; bu, ülkelerin yönelecekleri daha verimli vergi türleri olduğu için bu eğilimin sabit kalması bekleniyor. (19)

Dünya genelinde kurumlar vergisi oranları- 2022

(Yazan:Cristina Enache-Tax Foundation, Çeviren: Yavuz AKBULAK; bu çeviride yer alan görüşler Tax Foundation yazarı Cristina Enache’ye ait olup çevirenin çalıştığı kurumu bağlamaz, çevirenin çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Çevirideki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler çevirene aittir. Türkçe çeviriye konu İngilizce metnin orijinal künyesi şöyledir: Cristina Enache, Corporate Tax Rates around the World, 2022, Tax Foundation, December 13, 2022,  https://taxfoundation.org/corporate-tax-rates-by-country-2022/ erişim tarihi 14 Aralık 2022 [Tax Foundation (Vergi Vakfı) Hakkında (anılan kuruluşun kendi internet sitesindeki açıklamasıdır): “Ülkenin önde gelen bağımsız vergi politikası kâr amacı gütmeyen kuruluşudur. 1937 yılından beri ilkeli araştırmamız, anlayışlı analizlerimiz ve ilgili uzmanlarımız federal, eyalet ve küresel düzeylerde daha akıllı vergi politikası konusunda bilgi sağladı. 80 yılı aşkın bir süredir hedefimiz aynı kaldı: daha fazla ekonomik büyüme ve fırsat sağlayan vergi politikaları yoluyla yaşamları iyileştirmek.”] Çevirenin Notu: Bu Blog yazısının İngilizce orijinal metninin sonunda yer alan ‘Ekler’ arasındaki “Veri Kümesi, Seçilen Kurumlar Vergisi Oranının Tanımı, 2022 Yılı Vergi Oranları, 1980-2021 Yılları Vergi Oranları ve 1980-2022 Yılları Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla (GSYİH)” bölümleri Türkçe çeviriye dâhil edilmemiştir.)

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor