Dışarıdan 15 Yıl Yeterli, Hâkimlikte 20 Yıl Gerekli
İdari ve vergi uyuşmazlıklarının çözümünde Danıştay, üst derece yargı yeri konumunda olup bu görevini Danıştay Başkanı, Danıştay Başsavcısı, Danıştay başkanvekili, daire başkanları, üyeler, savcılar ve tetkik hâkimleri vasıtasıyla yerine getirmektedir.
Danıştay Kanunu’nun 2. maddesine göre bağımsız olan Danıştay’ın 9. maddeye göre üyeliklerinde boşalma olması durumunda dörtte üçü idari yargı hâkim ve savcılığından, dörtte biri ise diğer görevliler arasından seçilmekte.
Geçtiğimiz hafta Danıştay üyelerinin seçimine ilişkin olarak yasal bir değişiklik yapıldı. Buna göre Danıştay üyesi seçilebilmek için hâkimlik ve savcılık mesleğinde yirmi yıl çalışmış olmak şartı getirildi.
Kimler Danıştay Üyesi Olabilir?
Danıştay Kanunu’na göre;
- İdari yargı hakim ve savcılarından birinci sınıfa ayrıldıktan sonra en az 3 yıl süreyle bu görevde başarıyla çalışmış olanlar,
- İdari görevlerden gelenler;
- Bakanlık, müsteşarlık, müsteşar yardımcılığı, elçilik, valilik,
- Generallik, amirallik,
- Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliği,
- Genel ve katma bütçeli dairelerde veya kamu kuruluşlarında genel müdürlük veya en az bu derecedeki tetkik ve teftiş kurul başkanlıkları, ile düzenleyici ve denetleyici kurumların başkanlıkları,
- Yükseköğrenim kurumlarında hukuk, iktisat, maliye, kamu yönetimi profesörlüğü,
- Kamu kurum ve kuruluşlarının başhukuk müşavirliği, birinci hukuk müşavirliği, hukuk hizmetleri başkanlığı ve hukuk işleri müdürlüğü
görevlerini yapanlar Danıştay üyesi olabilirler.
İdari Görevden Gelenlerde 15 yıl Şartı ve Cumhurbaşkanı’nca Seçim
İdari görevlerden Danıştay üyeliğine seçileceklerin yükseköğrenimlerini tamamladıktan sonra Devlet hizmetlerinde onbeş yıl çalışmış bulunmaları, birinci derece aylığını kazanılmış hak olarak almaları ve hâkimliğin gerektirdiği ahlak ve seciyeye sahip olmaları şart olup seçim Cumhurbaşkanı tarafından yapılmaktadır.
15 yıllık Devlet hizmetinin yukarıda belirtilen görevlerde tamamlanması şart olmayıp sözkonusu unvanların kazanılması Danıştay üyesi olmaya yeterlidir.
Meslekten Gelenlerde 20 yıl ve HSYK Tarafından Seçim
Kanun tasarısında yer almayan ancak Danıştay Kanunu’na TBMM’de Genel Kurul aşamasında Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekillerince verilen önergeyle eklenen hükümle meslekten hâkim ve savcı olanların Danıştay üyeliğine atanabilmesi için meslekte 20 yıl çalışmış olma şartı getirildi.
Yasa Onaylandı
Yasa değişikliği Cumhurbaşkanı’nın onayından sonra 7 Temmuz 2013 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Eşitlik, Adalet ve Etkinlik Tartışmaları
Yasalaşma sürecinin tamamlanmasının ardından değişiklik üzerindeki şu tartışmalar da gündeme gelmiş oldu:
- İdari görevden gelen bir kişi ilk mesleğe girişten itibaren 15 yılı tamamlamasıyla üye olabilirken meslekten gelen hâkim ya da savcının 20 yılı tamamlaması gerekmekte.
- Cumhurbaşkanının seçiminde 15 yıl, HSYK’nın seçiminde 20 yıl göz önüne alınmakta.
- Yeni Kanun maddesi, üyelik seçimi açısından birbiriyle uyumlu olmayan iki ayrı şart koşmakta. Bir yandan hâkim ve savcıların birinci sınıfa ayrıldıktan sonra en az üç yıl başarı ile çalışmış olmaları ve birinci sınıfa ayrılma niteliğini kaybetmemeleri gerekli iken getirilen ek cümle ile hâkimlik ve savcılık mesleğinde yirmi yıl çalışmış olmak şart olduğu vurgulanmakta.
Yasa değişikliğinden ortaya çıkan en temel sonuç; nihai yargı yeri olan Danıştay’da, 15 yıl hizmeti olan bazı kamu görevlileri karar verebilecek bir durumda görülmekte ancak mesleğin içinden gelenlerin bu duruma ulaşabilmeleri için 20 yıl gerekmekte.