Depremzedelerin mallarının mirasçılarına devrinde kolaylık: Vergi yok!
Resmi Gazete’de 12 Mart 2023 tarihinde yayımlanan 7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 10’uncu maddesinin 21’inci fıkrası ile, Kahramanmaraş merkezli depremlerde veya bu depremlerdeki yaralanmalara bağlı olarak daha sonraki tarihlerde hayatını kaybeden depremzedelerden mirasçılarına intikal edecek mallar için bir istisna hükmü getirilmiştir.
Getirilen bu hüküm ile özetle;
- Vefat edenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden malların veraset ve intikal vergisinden istisna olacağı belirtilmiş,
- Normal şartlarda veraset ve intikal vergisi ilişik kesme belgesi aranan bazı işlemler için bu beyanname ve belgenin aranmayacağı
hüküm altına alınmıştır.
Bahsi geçen istisna hükmü kapsamında 25 Mart 2023 tarihinde Gelir İdaresi Bakanlığınca yayımlanan 2 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliğinde detaylı açıklamalara yer verilmiştir.
Aşağıdaki sorular söz konusu tebliğ düzenlemeleri esas alınarak tarafımızca cevaplanmıştır.
Hangi Mallar Depremden Kaynaklı Veraset ve İntikal Vergisi İstisnasından Faydalanabilir?
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremler nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde, depremler nedeniyle veya bu depremlerdeki yaralanmalara bağlı olarak sonradan vefat edenlerden veraset yolu ile intikal eden mallar veraset ve intikal vergisinden istisna edilmiştir.
“Mal” tabiri, mülkiyete mevzu olabilen menkul ve gayrimenkul şeylerle mameleke girebilen sair bütün hak ve alacakları ifade etmektedir.
Dolayısıyla konut, işyeri, arsa, otomobil, motosiklet, nakit para, bankada bulunan para ve benzeri menkul ve gayrimenkullerin bu kapsamdaki intikali istisna kapsamında olacak, veraset ve intikal vergisi aranmayacaktır.
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından deprem sebebiyle mücbir sebep hali ilan edilen yerler şöyledir: Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa, Elazığ, Sivas ilinin Gürün ilçesi.
Mirasçıların Bu İstisnadan Faydalanabilmesi İçin Depremzede Olmaları Şart mıdır?
Hayır. İstisnanın uygulanabilmesi için mirasçıların deprem bölgesinde ikamet etme şartı ya da mirasçıların da depremzede olma şartı bulunmamaktadır. Mirasçıların ikametgâhları nerede olursa olsun, ölümün depremlerde veya depremlerdeki yaralanmalara bağlı olarak sonradan meydana gelmesi, istisna uygulaması için yeterli olacaktır.
Dolayısıyla örneğin, yaşanan depremde Adıyaman’da hayatını kaybeden Bay (A)’nın yasal mirasçısı olan ve Ankara’da ikamet eden oğlu Bay (B), babasından intikal eden mallar için veraset ve intikal vergisi beyannamesi vermeyecek ve bu vergiyi ödemeyecektir.
Devir İşlemleri Nereden ve Hangi Belgeler ile Yapılacaktır?
Normal şartlar altında mirasçıların devir işlemlerinden önce ilgili kurumlar tarafından (noter, tapu idaresi, bankalar) veraset ve intikal vergisi ilişik kesme belgesi aranırken yapılan bu düzenleme neticesinde depremde hayatını kaybedenlerden intikal edecek malların devrinde mirasçılardan ilgili kurumlarca veraset ve intikal vergisi ilişik kesme belgesi aranmayacaktır.
Yapılacak devir işlemi için mirasçıların, ölümün depremden kaynaklanan nedenlere bağlı olduğuna dair ilgili kurumlardan alacakları rapor veya tevsik edici bir belge ile (Sulh Hukuk Mahkemesinden alınacak veraset ilamı ile) birlikte, tescil edilmesi ya da devir talebiyle ilgili kurumlara (noter, tapu, banka) başvurmaları gerekmektedir. Bu durumda ilgili kurumlar tarafından veraset ve intikal vergisi ilişik kesme belgesi aranılmayacaktır. Kanunun yayımı tarihinden önce bu depremler nedeniyle meydana gelen ölümler için, tutulan resmî kayıtlar esas alınacaktır.
Bu Düzenleme Deprem Bölgesindeki Diğer Ölümlerden Kaynaklı Devir İşlemlerinde de Geçerli midir?
Hayır. Bu husus Kanunda açıkça “Depremlerde veya bu depremlerdeki yaralanmalara bağlı olarak daha sonraki tarihlerde vefat edenlerin mirasçılarına veraset yoluyla intikal eden mallar…” ibaresi ile kayıt altına alınmıştır.
Bu sebeple, örneğin, 8 Şubat 2023 tarihinde Hatay ilinde geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybeden Bayan (B)’nin ve kalp krizi sonucu hayatını kaybeden eşi Bay (C)’nin yasal mirasçısı Bay (Z), kendisine intikal eden mallar için genel hükümlere göre veraset ve intikal vergisi beyannamesi vermek ve bu vergiyi ödemekle mükelleftir. Ayrıca noter, tapu ya da bankalardaki devir-tescil işlemlerinde veraset ve intikal vergisi ilişik kesme belgesini ibraz etme zorunluluğu bulunmaktadır.
Depremde Vefat Edenin Başka Yerdeki Malları da Düzenleme Kapsamında mıdır?
Evet. Kanunda, depremde hayatını kaybedenlerin mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde bulunması şartı aranırken geride bıraktıkları mallar için herhangi bir yer belirlemesi yapılmamıştır. Buna göre örneğin Adıyaman’da yaşanan depremde hayatını kaybeden Bay (A)’nın İzmir’de bulunan 1 adet konutunun yasal mirasçılarına devrinde aynı hükümlerden faydalanılabilecektir.
Daha Önce Bu Kapsamda Hesaplanan veya Ödenen Vergilerin Durumu Ne Olacaktır?
Kanunun yayımı tarihinden önce beyanname vermek suretiyle adlarına veraset ve intikal vergisi tahakkuk ettirilenlerin talep etmeleri halinde, tahakkuk eden vergiler tahakkuktan terkin edilecek, ödenmiş olan vergiler ise iade edilecektir. Ayrıca, mükelleflerce beyanname verilmemiş olması nedeniyle 7338 sayılı Kanunun 17’nci maddesi gereğince ilgili kurumlarca kesilerek vergi dairesine yatırılan tutarlar da mükelleflerin talebine istinaden iade edilecektir.
Dolayısıyla Kanunun yayım tarihi olan 12 Mart 2023’ten önce bu kapsamda veraset ve intikal vergisi tahakkuk ettirilenlerin vergileri silinecek ve herhangi bir ödeme yapıldıysa ilgilisine iade edilecektir. Ancak bu işlem için vergi dairesine başvuru şartı bulunduğu unutulmamalıdır!
Bu Düzenlemeden Faydalanmak İçin Başvuru Süresi Var mıdır? Vergi Daha Sonraki Tarihte Ödenecek midir?
Belirtilen kapsamdaki devir ve tescil işlemleri için herhangi bir başvuru süresi bulunmamaktadır.
Ayrıca söz konusu düzenleme erteleme müessesesi niteliğinde bir düzenleme olmadığından, bu kapsamda yapılan devir ve tescil işlemlerinden dolayı daha sonraki tarihlerde de veraset ve intikal vergisi beyan edilmeyecek, hesaplanmayacak ve ödenmeyecektir.
Örnek Olaylar
25 Mart 2023 tarihinde Gelir İdaresi Bakanlığınca yayımlanan 2 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliğinde yukarıda detayları belirtilen Kanunun uygulamasına ilişkin açıklayıcı örneklere yer verilmiştir:
Örnek 1: Hatay’da ikamet eden (A), 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremler nedeniyle hayatını kaybetmiştir. (A)’nın sahibi olduğu 2 adet daire, 1 adet arsa, 1 adet otomobil ile bankadaki paranın mirasçılarına intikali veraset ve intikal vergisinden istisna tutulacaktır.
Mirasçılar, (A)’dan intikal eden mallar nedeniyle veraset ve intikal vergisi beyannamesi vermeyecek olup, (A)’nın ölümünün 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremlerden kaynaklandığını gösteren ilgili kurumlardan alacakları rapor veya tevsik edici bir belge ile birlikte para için bankaya, otomobil ve taşınmaz mallar için ilgili tescil kuruluşuna başvurmaları halinde, paranın kendilerine ödenmesi, otomobil ve taşınmazların kendi adlarına tescili veya üçüncü kişilere devri işlemlerinde veraset ve intikal vergisi ilişik kesme belgesi aranılmayacaktır.
Örnek 2: 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremlerde hayatını kaybeden (C)’nin bankada bulunan parası mirasçıları (D) ve (E)’ye intikal etmiş, 7440 sayılı Kanunun yayımı tarihinden önce (D), kendi payına düşen tutarı veraset ve intikal vergisi beyannamesi ile beyan ederek tahakkuk eden vergiyi ödemiş ve ilişik kesme belgesini alarak bankadaki paranın kendi miras payına isabet eden kısmını bankadan çekmiştir. (E) ise veraset ve intikal vergisi beyannamesi vermeksizin kendi miras payını almak istemiş, bunun üzerine banka tarafından Kanunun yayımı tarihinden önce 7338 sayılı Kanunun 17 nci maddesine göre %5 tevkifat yapıldıktan sonra kalan kısmı kendisine verilmiş, kesilen tutar ilgili vergi dairesine yatırılmıştır.
Depremde hayatını kaybeden (C)’den intikal eden para 7440 sayılı Kanun gereğince veraset ve intikal vergisinden istisna bulunmakla birlikte, mirasçılarca söz konusu Kanunun yayımı tarihinden önce verilen beyannameye istinaden ödenen vergi ile beyanname verilmemiş ve dolayısıyla ilişik kesme belgesi alınmamış olması nedeniyle ilgili banka tarafından kesilerek vergi dairesine yatırılan vergi, mükelleflerce ölümün depremden kaynaklanan nedenlere bağlı olduğuna dair ilgili kurumlardan alacakları rapor veya tevsik edici bir belge ile birlikte ödemenin yapıldığı vergi dairesine başvurulması durumunda iade edilecektir
Yorumlar