Ahmet KAYAGiriş: 12.03.2025 - 05:06Güncelleme:12.03.2025 - 05:06

322OKUNMA

Deniz yakıtı tesliminde ÖTV ve KDV uygulaması

Genel Olarak Akaryakıt Tesliminde ÖTV ve KDV

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli listelerde yer alan malların teslimi, özel tüketim vergisinin (ÖTV) konusunu oluşturmaktadır. Petrol ürünleri, ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listede yer almaları nedeniyle maktu tutarda ÖTV’ye tabidir.

(I) sayılı listede yer alan akaryakıt türlerine göre farklı ÖTV tutarları belirlenmiştir. Söz konusu malların ithalatçılar veya üreticiler tarafından tesliminde bir defaya mahsus olmak üzere kilogram veya litre başına ÖTV uygulanmaktadır.

Diğer yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre Türkiye’de yapılan mal teslimleri KDV’ye tabidir. Akaryakıt teslimleri açısından özel bir belirleme yapılmadığından, akaryakıt satışları genel oranda (%20) KDV’ye tabidir.

KDV Kanunu’nun 24. maddesinde, KDV matrahına dahil olan unsurlar arasında vergiler de sayılmıştır. Bu nedenle, akaryakıt tesliminden doğan ÖTV, KDV matrahına dahil edilir ve KDV, ÖTV dahil tutar üzerinden hesaplanır.

Akaryakıt teslimlerine ilişkin temel uygulama yukarıda yer verdiğimiz şekilde olmakla birlikte, deniz araçlarında kullanılmak üzere yapılan akaryakıt teslimlerinde özel düzenlemeler mevcuttur.

ÖTV’siz Deniz Yakıtı Teslimi

1.7.2003 tarih ve 2003/5868 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ile Türk Uluslararası Gemi Sicili ve Milli Gemi Sicili’ne kayıtlı belirli deniz araçlarına akaryakıt tesliminde ÖTV sıfırlanmıştır. BKK ile vergi oranın sıfır olarak belirlenmesi, indirimli vergi uygulaması niteliğinde olup vergi istisnası değildir. Öte taraftan, KDV yönünden konuya yönelik özel bir düzenleme bulunmadığından genel hükümlerin uygulanması gerekmektedir.

İndirimli vergi uygulaması kapsamında ÖTV’siz yakıt alınabilecek gemiler şunlardır:

• Kabotaj hattında yük ve yolcu taşıyan gemiler
• Ticari yatlar
• Hizmet gemileri (römorkör, kurtarma gemisi, araştırma gemileri vb.)
• Balıkçı gemileri

BKK’da belirtildiği üzere, yukarıda yer verilen gemi ve yatların ÖTV’siz alabileceği akaryakıt miktarı her geminin teknik özelliklerine göre tespit edilecek miktarla sınırlıdır. Ayrıca akaryakıt alımlarının geminin jurnaline işlenmesi şarttır.

İndirimli ÖTV uygulamasına ilişkin detaylı açıklamalara Özel Tüketim Vergisi (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği’nin III/B-1. bölümünde yer verilmiştir. İlerleyen kısımda Tebliğ’de yapılan düzenlemelerin özetine yer vereceğiz.

ÖTV’siz Deniz Yakıtı Satışı Yapabilecekler

ÖTV’siz yakıt, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nda rafinerici, dağıtıcı ve ihrakiye teslim şirketi olarak tanımlanan ve ilgili defterdarlıktan “dağıtım izin belgesi” alanlar tarafından teslim edilebilir. Dağıtım izin belgesi şartları, (I) sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği’nde açıklanmıştır. Buna göre başvuranlar:

• ÖTV mükellefi olmalı
• En az 10 milyon TL teminat göstermeli
• Yakıt dağıtım taahhütnamesini ilgili defterdarlığa vermeli
• Yönetim kurulu üyeleri ve şirket sermayesinin %10’undan fazlasına sahip olanlar, Tebliğ’de sayılan suçlardan hüküm giymemiş olmalıdır.

ÖTV’siz Deniz Yakıtı Alabilecekler

ÖTV’siz yakıt alacak mükellefler ile söz konusu mükelleflere ait deniz araçlarının taşıması gereken şartlara (I) sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği’nde yer verilmiştir.

Sicile Kayıt: Deniz araçları, Türk Uluslararası Gemi Sicili veya Milli Gemi Sicili’ne kayıtlı olmalıdır. Türk bayrağı taşıma hakkı devam etmeli ve sicilden silinmemiş olmalıdır.

Yakıt Alım Defteri: Her bir gemiye alınan yakıt miktarının kaydedildiği yakıt alım defterinin temin edilmesi zorunludur. Yakıt alım defteri, DTO (Deniz Ticaret Odası), liman başkanlığı ve vergi dairesi tarafından onaylanmalı ve her yıl yenilenmelidir. Büyük filoları olan mükelleflere tüm gemileri için tek bir izin belgesi ile toplu yakıt alım izni verilebilir.

Yakıt Talep Taahhütnamesi: Yakıt almak isteyen her donatanın ilgili kurumlara sunması gereken belgedir.

Avlanma Ruhsatı: Balıkçı gemileri için zorunludur.

Vergi Kimlik Numarası: Yakıt alacak tüm gerçek ve tüzel kişilerin vergi kimlik numarası olmalıdır.

Yakıt Teslim Süreci

Gemi sahipleri her takvim yılı başında yakıt alım defterini yenileyerek ilgili liman başkanlığına onaylatır. DTO ve liman başkanlığı onayından sonra vergi dairesine müracaat edilir. Vergi dairesinden de onay alınarak ÖTV’siz yakıt alım hakkı kazanılır. Yakıt alım defteri, alınan her yakıt tesliminde doldurulmalı ve yetkili birimler tarafından kayıt altına alınmalıdır.

ÖTV’si sıfırlanmış yakıtın sadece geminin kendi ihtiyacı için kullanılması mümkündür. Yakıt başka bir gemiye, kara aracına veya hava aracına transfer edilemez. Kullanıcılar belirlenen azami yakıt miktarını aşamaz. Yakıt teslimi sırasında deftere yanlış bilgi girilirse cezai sorumluluk doğar.

Uygulama kapsamında teslimi yapılabilecek akaryakıtlara aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

ÖTVBS (ÖTV’siz Yakıt Bilgi Sistemi)

ÖTV’siz deniz yakıtı uygulamalarının takip ve kontrolünü sağlamak amacıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından kurulan elektronik bilgi sistemidir. Bu sistem aracılığıyla ÖTV’siz yakıt alımı ve tüketim miktarları kayıt altına alınarak kullanıcıların alabilecekleri maksimum yakıt miktarları denetlenir. ÖTVBS’ye kayıtlı olmayan bir dağıtıcı veya kullanıcı ÖTV’siz deniz yakıtı alamaz. Gerek dağıtım izin belgesi alanlar gerekse deniz yakıtı kullanacak gemiler ÖTVBS’ye kayıt olmak için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına başvurmalıdır.

ÖTV’siz yakıt alımı için ÖTVBS üzerinden bir yakıt talep kaydı oluşturulur. Dağıtıcılar, kullanıcıların talep ettiği yakıt miktarını ÖTVBS üzerinden kontrol ederek yakıtı teslim eder. Dağıtıcılar, teslim ettikleri yakıt miktarını ÖTVBS’ye bildirmek zorunda olup ÖTV’siz yakıtın satış faturaları da ÖTVBS üzerinden işlenir.

ÖTVBS’ye ek olarak Tekne Takip Modülü (TTM) de devreye alınmıştır. TTM, GPS/GSM tabanlı bir sistem olup, gemilere takılan takip cihazları aracılığıyla gemi hareketleri gerçek zamanlı izlenir. TTM ile elde edilen veriler, ÖTVBS ile eşleştirilerek sistemsel denetim yapılır.

Dağıtıcıların Akaryakıt Alımında Ödediği ÖTV’nin Mahsubu

Dağıtıcıların ÖTV ödeyerek aldığı akaryakıtın ÖTV’siz teslim etmesi halinde, rafinericiye ödenen ÖTV, daha sonra alınan yakıtların ÖTV’sinden düşülür. Mahsup talebi, ÖTVBS üzerinden Gelir İdaresi Başkanlığına iletilir.

Mahsup talebinde, mahsup dilekçesi, ÖTV’siz yakıt teslim faturaları, yakıt alım defteri numaraları ve ÖTV beyannamesi gibi bilgi ve belgelere yer verilir. Mahsup talepleri, yakıtın teslim edildiği ayı takip eden bir yıl içinde yapılmalıdır. Vergi dairesi tarafından yapılan kontroller sonucunda tüm bilgilerin uyumlu olması halinde, mahsup işlemi onaylanır ve dağıtıcının ödediği ÖTV, rafineriden alacağı yeni yakıtın ÖTV’sinden mahsup edilir.

İhracat İstisnası

ÖTV Yönünden

ÖTV Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca, yurt dışındaki müşterilere teslim edilen ve Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden çıkan mallar ÖTV’den istisnadır. Söz konusu istisna kapsamında yabancı bayraklı gemilere ve uluslararası sefer yapan yerli deniz araçlarına yapılan teslimler de ihracat teslimi olarak değerlendirilir.

ÖTV uygulanan malların ihraç edilmesi halinde bu verginin iadesi, sadece ÖTV mükelleflerinden satın alınan mallar için söz konusudur. ÖTV mükelleflerince ihracat istisnası uygulanarak ihraç edilen malların, Gümrük Kanunu hükümlerine göre geri gelmesi halinde ise ithalatta ÖTV uygulanmaz, bu mallar yeni ithal edilmiş mal gibi işlem görür.

KDV Kanunu’nun 11. maddesi kapsamında Türkiye’de ikamet etmeyen yolculara yapılan teslimlerde KDV iadesi uygulamasına ve özel fatura ile KDV istisnası uygulamasına ilişkin Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nde (KDVGUT) yapılan düzenlemelerin ÖTV uygulaması açısından geçerliliği bulunmamaktadır.

KDV Yönünden

KDVGUT’un mal ihracatına yönelik açıklamalar içeren II/A-1.1.1. bölümünde akaryakıt teslimlerinde KDV istisnasına yönelik açıklamalara yer verilmiştir. Tebliğ’de yapılan açıklamalara göre uluslararası taşımacılığa ilişkin olarak deniz araçlarına yapılan akaryakıt teslimleri KDV’den istisnadır:

• Türkiye’de taşıma hakkı bulunmayan yabancı bayraklı gemilere teslimler, ihracat teslimi sayılarak KDV’den istisna edilir.
• Uluslararası taşımacılık faaliyetinde bulunan yerli gemiler, yurtiçindeki bir firmanın yurtdışında kendi adına ve müstakil olarak faaliyet gösteren şubesi niteliğinde değerlendirildiğinden, bu araçlara yapılan teslimler de ihracat istisnası kapsamında değerlendirilir.
• Söz konusu teslimlere ilişkin işlem veya ödemelerin acenteler aracılığıyla gerçekleştirilmesi, istisna uygulamasına engel teşkil etmez.
• İstisna kapsamında değerlendirilebilmesi için, teslimlerin gümrük çıkış beyannamesi ile tevsik edilmesi zorunludur.
•  

Serbest Dolaşıma Girmemiş Akaryakıtın Teslimi

KDV Kanunu’nun 16/1-c maddesinde Gümrük Kanunu’ndaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı malların teslimi, KDV’den istisna tutulmuştur. Dolayısıyla, gümrük rejimleri kapsamındaki malların yurtdışından getirilerek bu yerlere konulması ve bu yerlerde teslimi, mal serbest dolaşıma girmedikçe KDV’den istisnadır.

Diğer Çeşitli İstisnalar

Doğrudan deniz araçlarına yapılan akaryakıt teslimlerine yönelik olmamakla birlikte, ÖTV ve KDV mevzuatında belirli kişi ve kurumların alımlarına sağlanan genel nitelikli istisnalar mevcuttur. Dolayısıyla bu kapsamda yapılacak teslimlerde ilgili hükümlerin uygulanması gerekecektir. Bu konuya, belirli kamu kurumlarına yapılan teslimler örnek verilebilir.