Demiryolu hat tadil bakım onarımı hizmetinin KDV kapsamında değerlendirilmesi
Demiryolu hat tadil, bakım ve onarım hizmetleri, demiryolu altyapısının güvenli, verimli ve uzun ömürlü bir şekilde kullanılmasını sağlamak için oldukça önemlidir. Bu hizmetler genellikle şu şekilde kategorize edebiliriz:
Hat Bakımı ve Onarımı
- Ray Değişimi: Hasar görmüş veya yıpranmış rayların değiştirilmesi.
- Travers Bakımı ve Değişimi: Ahşap, beton veya çelik traverslerin onarımı veya yenilenmesi.
- Balast Temizliği ve Yenilemesi: Rayların altında bulunan taşların (balast) temizlenmesi ve yenilenmesi.
- Ray Kaynak İşlemleri: Raylarda oluşan çatlakların veya bağlantıların kaynakla onarılması.
Sinyalizasyon ve Elektrifikasyon
- Sinyalizasyon Sistemlerinin Bakımı: Tren hareketlerini düzenleyen sinyalizasyon ekipmanlarının periyodik kontrolü ve tamiri.
- Elektrik Hatlarının Bakımı: Elektrikli trenler için enerji sağlayan hatların kontrolü ve onarımı.
Altyapı ve Üstyapı Tadilatları
- Köprü ve Menfez Onarımları: Demiryolu köprülerinin ve menfezlerin kontrolü ve tamiri.
- Zemin Stabilizasyonu: Ray hattının geçtiği zeminlerin güçlendirilmesi.
- Tünel Bakımı: Tünel iç yüzeylerinin temizliği ve yapı onarımları.
Koruyucu Bakım
- Ray Taşlama: Ray yüzeyindeki deformasyonların giderilmesi.
- Düzenli Kontroller: Hat boyunca yapılan rutin denetimler ve küçük çaplı düzeltmeler.
- Korozyon Önleme: Paslanmaya karşı koruyucu kaplamalar veya işlemler.
Acil Müdahale Hizmetleri
- Kaza Sonrası Onarım: Kazalar sonrası rayların, sinyalizasyonun ve altyapının acil onarımı.
- Doğal Afet Müdahaleleri: Sel, heyelan gibi doğal afetler sonrası hattın yeniden kullanıma açılması.
3065 sayılı KDV Kanununun;
“1/1 inci maddesinde; Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'ye tabi olduğu,
13/a maddesinde, faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu amaçla yapılan deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçlarının teslimleri, bu araçların imal ve inşaası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler ile bunların tadili, onarım ve bakımı şeklinde ortaya çıkan hizmetler ve faaliyetleri deniz taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçların imal ve inşası olanlara bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılacak teslim ve hizmetlerin KDV'den istisna olduğu” hüküm altına alınmıştır.
KDV Genel Uygulama Tebliğinin "Araç ve Tesislerin Tadil, Onarım ve Bakım Hizmetlerinde İstisna" başlıklı (II/B-1.2.) bölümünde;
Faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere, bu araçlarla ilgili olarak verilen tadil, onarım ve bakım hizmetleri KDV’den istisnadır.
Dikkat edilmesi gereken husus ise, KDV mükellefiyeti olmayan kişi ve kuruluşlar ile KDV mükellefiyeti bulunmakla birlikte faaliyetleri, istisna kapsamındaki araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olmayanlara, söz konusu araçların tadil, onarım ve bakım hizmetlerinde istisna uygulanmaz.
Diğer taraftan, faaliyetleri kısmen veya tamamen söz konusu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflerin bu amaç dışında kendi özel kullanımlarına tahsis edilen araçların tadili, onarım ve bakımı şeklinde ortaya çıkan hizmetlerde istisna uygulanmaz.
İstisna uygulaması
Araçların tadil, onarım ve bakımını istisna kapsamında yaptırmak isteyen mükellefler tarafından tadil, onarım ve bakım yapılacak araçlar için hazırlanan proje kapsamındaki hizmetlere ilişkin liste elektronik ortamda sisteme girmesi gerekmektedir. Birden fazla araç için tadil, onarım ve bakım yaptıracak mükelleflerin takvim yılı aşılmamak kaydıyla kendilerince belirlenen bir dönemdeki istisna kapsamındaki hizmet alımları için tek bir proje hazırlayarak elektronik ortamda sisteme girmeleri de mümkündür. Mükellefler bu hizmetlere ilişkin listeyi elektronik ortamda sisteme girdikten sonra vergi dairesine istisna belgesi almak için başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
Vergi dairesi tarafından durumu, iştigal konusu, aracın mahiyeti göz önüne alınarak yapılan değerlendirme sonucunda şartları taşıyan mükelleflere, elektronik olarak sisteme girilen hizmetlerle sınırlı olmak üzere istisna belgesi verilmektedir.
Vergi dairesinden alınan istisna belgesinin alıcı tarafından onaylanmış bir örneği mükellef tarafından hizmeti sunanlara verilir. Bu belge hizmeti sunanlar tarafından 213 sayılı Kanunun muhafaza ve ibraz hükümlerine uygun olarak saklanması gerekmektedir.
(1) Katma Değer Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 3065, Kabul Tarihi: 25.10.1984, RG 02.11.1984/18563
(2) Gelir İdaresi Başkanlığı, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği
(3) https://www.tcdd.gov.tr/
(4) Melek ÖZ.(2017). “Türkiye'de Demiryolu Sektörünün Rekabete Açılması Ve Regülasyon”, Türkiye Cumhuriyeti Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.