Ceset yoksa cinayet de yoktur!
Bilindiği üzere Vergi Usul Kanununun (VUK) 353 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında, mükellefler tarafından mal veya hizmet alım ya da satımı yapılmasına rağmen ilgili bentte yazılı olan belgelerin düzenlenmemesi ve alınmaması durumunda, düzenlenmesi gereken her bir belge için 534 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2022'dan itibaren 500 TL Türk lirasından aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10'u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesileceği ifade edilmiştir.
İlgili bent hakkında vurgulamamız gereken iki husus bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, bu cezanın fiili bir tespit cezası olduğudur. Ancak cezaya ilişkin tespitin belgesiz alış ya da satışın gerçekleştiği olay anında yapılması bir ön şart değildir, söz konusu tespit zamanaşımı süresi içerisinde her zaman yapılabilir. İkincisi ise belgesiz yapılan bir mal ya da hizmet alışveriş işleminde hem belgesiz alış açısından hem de belgesiz satış açısından özel usulsüzlük cezası yönünden işlem yapılacağı durumudur.
Vergi incelemelerinde belgesiz satış yapıldığı karşıt incelemelerle, somut verilerle ve alınan ifadelerle tespit edildikten sonra, söz konusu belgesiz satış için bir kârlılık belirlenmek suretiyle belgesiz satışı yapılan mal ya da hizmetin belgesiz alındığı yönünde resen işlem yapılarak aynı mükellefe belgesiz alış yönünden de özel usulsüzlük cezası kesilebilmektedir.
Özel usulsüzlük cezası olay anında tespit edilmesine gerek olmayan bir durum cezasıdır ancak taraflar somut olarak belirlenmeden, belgesiz satış yapıldığından hareketle, belgesiz satış yapılan kısmın kârlılık oranı dikkate alınarak belgesiz alındığına dair soyut ve resen tespit kapsamında özel usulsüzlük cezası yerinde olmayacaktır.
Bir mükellefin belgesiz satış yaptığı yönünde söz konusu mükellef hakkında somut tespitler göz önünde iken, belgesiz satış yapıldığı tespit edilen mal ya da hizmetlerin belgesiz alışla elde edildiği sonucu ticari hayatın olağan akışında ulaşılacak doğal bir sonuçtur. Ancak VUK 353/1 inci maddenin lafzına ve ruhuna baktığımızda ‘‘………… düzenlemek ve almak zorunda olanların……….’’ ibaresinden ifade edilmek istenen, belgesiz gerçekleştirilecek bir işlem için alan ve satan tarafın hangi kişi ya da firma olduğunun somut olarak tespit edilmesi ve belirlenmesi şartıyla VUK 353/1 maddesi kapsamında ceza kesileceğidir.
Sonuç olarak bir vergi incelemesi sürecinde mükellefin belgesiz satış yaptığı yönünde somut tespitler yapılmışken, kârlılık vermek suretiyle maliyetin belirlenmesi ve söz konusu maliyet tutarının belgesiz alışa konu olduğu varsayılarak -ancak belgesiz alışın kimden ve nasıl yapıldığına dair somut tespit yapılmadan- özel usulsüzlük cezasının uygulanmasını doğru bulmamaktayız.