Büyükelçiliklerde çalışan T.C. vatandaşlarına ödenen ücretlerin vergilendirilmesi
Büyükelçilikler, uluslararası hukuk açısından yabancı devletin temsilciliği olarak kabul edilir ve diplomatik dokunulmazlık kapsamında bazı vergi istisnaları mevcuttur. Ancak, büyükelçiliklerde çalışan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Türk vergi mükellefiyeti açısından Türkiye’de ikamet eden kişi statüsündedir.
Bu kapsamda, büyükelçiliklerde çalışan T.C. vatandaşlarına verilen ücretlerin vergisel boyutu nasıl olacak?
Gelir Vergisi Kanununun 1. maddesinde, "Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır." ve 3. maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde ise Türkiye'de yerleşmiş olan gerçek kişilerin Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirileceği hükme bağlanmıştır.
Gelir Vergisi Kanununun 15. maddesinde "Diplomat muaflığı" başlıklı; “Yabancı devletlerin Türkiye'de bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsolosları (Fahri konsoloslar hariç) ile elçilik ve konsolosluklara mensup olan ve o memleketin uyrukluğunda bulunan memurları, Türkiye'de resmi bir göreve memur edilenler bu sıfatlarından dolayı ve karşılıklı olmak şartıyla Gelir Vergisi'nden muaftırlar...", ayrıca“Ücret istisnası” başlıklı 16. maddesinde, “Yabancı elçilik ve konsoloslukların 15 inci maddeye girmeyen memur ve hizmetlilerinin yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler karşılıklı olmak şartıyla Gelir Vergisi'nden istisna edilir.”, ifadeler yer verilmiştir.
Aynı Kanunun “Ücretin tarifi” başlıklı 61. maddesinde, “Ücret işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir...” hükümlerine yer verilmiştir.
Diğer taraftan, Türkiye’nin diğer ülkelerle yapmış olduğu Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları, ücret gelirlerinin hangi ülkede vergilendirileceğini düzenleyebilir. Eğer Türkiye ile ilgili ülke arasında böyle bir anlaşma varsa:
- Ücret geliri, genellikle çalışmanın yapıldığı ülkede vergilendirilir.
- Ancak, bu anlaşmanın detaylarına bağlı olarak, vergilendirme yükümlülüğü değişebilir.
Ayrıca;
- Büyükelçilikte çalışmanın niteliği ve kişinin görev statüsü önemlidir.
- Çifte vergilendirme anlaşması olmayan ülkelerde, büyükelçilikte çalışan T.C. vatandaşlarının ücretleri Türkiye’de vergilendirilmeye devam edecektir.
Özetle, Türkiye’nin diğer ülkelerle yapmış olduğu Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarına göre değişmektedir. Eğer Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması yoksa büyükelçilikte çalışan T.C. vatandaşlarının elde ettikleri ücretler stopaj yoluyla vergilendirilmiyorsa, kendileri yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadır.
(1) Gelir İdaresi Başkanlığı, “Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı”, 108474 Sayılı Özelge 16.04.2019
(2) Gelir İdaresi Başkanlığı, “Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı”, 67692 Sayılı Özelge 06.02.2023
(3) Gelir İdaresi Başkanlığı, “Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı”, 357576 Sayılı Özelge 03.07.2024
(4) Gelir Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 193, Kabul Tarihi: 31.12.1960, RG 06.01.1961/10700