BSMV’nin bütçe gelirleri içinde yükselişi
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV), 1926 yılından itibaren banka, sigorta şirketleri ve finansman şirketlerinin sunmuş olduğu hizmetlerin vergilendirilmesine yönelik olarak çeşitli adlar altında uygulamaya konulmuştur. BSMV, gider üzerinden alınan dolaylı vergi niteliğindedir. BSMV’nin konusuna baktığımızda ise, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28. maddesinde banka ve sigorta şirketlerinin 10.6.1985 tarih ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’na göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ibaresiyle verginin konusunun ne olduğunu açıklanmıştır.
BSMV, finansal işlemler üzerinden alınan bir hizmet vergisidir.
BSMV’de matrah, 6802 sayılı Kanunun 31. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, “Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin matrahı 28. maddede yazılı paraların tutarıdır. Kambiyo alım ve satım muamelelerinde kambiyo satışlarının tutarı vergiye matrah olur” şeklinde düzenlenmiştir.
BSMV’nin oran yapısını incelediğimizde mezkûr Kanunun 33. maddesinde belirtildiği gibi oran %15 olarak belirlenmiştir. Kambiyo muamelelerinde ise matrah binde iki olarak hesaplanmıştır.
Özellikle Ağustos 2018’den beri Türk Lirasının değer kaybı nedeniyle dolarizasyon (ulusal paradan kaçışın) yaşanması nedeniyle kambiyo işlemlerinde uygulanacak BSMV oranında değişmeler yaşanmıştır.
Kambiyo işlemlerinde uygulanacak BSMV oranı son değişim süreci şu şekildedir;
- 2019 tarihine kadar – %01 (binde bir)
- 2019 – 24.05.2020 döneminde – %02 (binde iki)
- 05.2020 – 30.09.2020 döneminde – %1 (yüzde bir)
- 2020 tarihinden itibaren – %02 (binde iki)
Şuan Kambiyo işlemlerinde %02 (binde iki) hesaplanmaktadır. Aldığınız her dövizde %02 BSMV ödüyorsunuz.
Tablo 1: 2012-2023 Yılları Arasında Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Tahsilatları ve Tahminler (Bin TL)
Kaynak:https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri verilerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.
Tablo 1’de 2012-2023 yılları arasında bütçe gelirleri içindeki BSMV tahmini ve gerçekleşmeler yer almıştır. 2012 yılında 5.470.706.000 TL tahsilat edilirken, 2018 yılından sonra bir artış yaşandığı görülmüştür. 2023 yılında en yüksek tahsilat ile 132.741.766.000 TL elde edilmiştir.
Ağustos 2018’den beri Türk Lirasının değer kaybı nedeniyle dolarizasyon (ulusal paradan kaçışın) yaşanmaktadır. Döviz kuru (1$) Temmuz 2018’de 4,79 TL, 1 Ağustos 2018 5,00 TL ve 13 Ağustos 7,21 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu nedenle kambiyo işlemlerinin de artması sonucu kambiyo işlemlerinde uygulanacak BSMV oranı değişim süreci yaşanmıştır. 2020 yılında COVID-19 ile birlikte, devlet tarafından, kredi ve borçların yeniden yapılandırılması, piyasaya likidite desteği sunulması, düşük faizli kredi seçenekleri ve politika faiz oranlarında değişiklik gibi para politikalarını içeren bir takım parasal politikalar uygulanmıştır.
Şekil 1: Ocak-Nisan 2024 Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Tahsilatları ( Bin TL)
Kaynak:https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri verilerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.
Şekil 1’de 2024 yılında Ocak-Nisan aylarındaki BSMV tahsilatları baktığımızda, Ocak ayında 22.890.304.000 TL iken, Nisan ayında 27.792.182.000 TL gerçekleşmiştir.
Özetle, 2012-2023 yılları bütçe içerisinde yükselişinde 2023 yılında en yüksek tahsilat gerçekleşmiştir. Özellikle COVID-19 pandemisinin ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltabilmek için uygulanan “Ekonomik İstikrar Kalkanı Tedbir” paketi kapsamında devreye sokulan tedbirlerden biri de kredilerdir. Bu süreçte gerek bireysel müşteriler gerekse ticari müşteriler düşük faizli kredi seçenekleri sunulmuştur. Bu sayede kredi hacmi artmıştır. Bu artışla bankacılık sektörü kredi hacmindeki genişleme ve sigortacılık faaliyetleri kaynaklanan işlem ücretleri ile BSMV artış yaşanmasına neden olmuştur. Ancak en büyük nedeni ise, enflasyon oranının artması sonucu TL değerinin düşmesi ile birlikte halkın döviz talebi artması sonucu kambiyo vergisinin artmasıdır.
Not: Helin Güven’e teşekkür ederim.
(1) Öz, M (2022). Bütçe Gelirleri İçerisinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinin İncelenmesi: 2012-2022. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11 (44), 765 - 780.
(2) Öz, M (2022). Hizmet Vergisi Beyannamesine Eklenen “Bildirimler” Sekmesinin, Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi Açısından Değerlendirilmesi. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11(42), 311 - 330.
(3) Gider Vergileri Kanunu, Kanun Numarası: 6802, Kabul Tarihi: 13.7.1956, RG 23.07.1956/9362
