Borçlanmayla Ölüm Aylığına Hak Kazanma
2008 yılı Ekim ayı başında yürürlüğe giren, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 32’nci maddesi, sigortalılık süresine bakılmaksızın, ölüm aylığı bağlanmasına hak kazanma bakımından,4/a,4/b ve 4/c sigortalıları için 1800 gün prim şartını ön görmektedir. Eğer borçlanma ile bu prim şartı elde edilebiliyorsa, S.S.K. (4/a), Bağ-Kur (4/b) ve Emekli Sandığı (4/c) sigortalılarının hayatta yapmış oldukları veya ölümlerinden sonra dul ve yetimlerinin yapacakları borçlanma süreleri dikkate alınmaktadır.
Öte yandan, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 32’nci maddesi, ölüm aylığından yararlanmada yalnızca 4/a (S.S.K.) sigortalılarına ikinci bir alternatif hak tanıdı. Söz konusu Kanun maddesi hükmüne göre, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün primi bildirilmiş 4/a sigortalısının vefatında, dul ve yetimi aylığa hak kazanıyor. Ancak, borçlanma süreleri ile birlikte ölüm aylığı bağlanması için gerekli olan 900 gün prim şartına ulaşılması söz konusu ise, sigortalının ölüm tarihi önem taşıyor. Konuyu iki örnekle ortaya koyalım.
1 - Beş yıldan beri 4/a sigortası olan 1.10.2008 tarihinden önce ölen bir şahsın, 500 gün sigorta primi, 500 günde borçlandığı bir süre, örneğin yurt dışı borçlanma süresi olsun. Borçlanma süresi dikkate alındığı için, dul ve yetimlerine aylık bağlanması için gerekli olan 900 gün prim şartı yerine gelmiş olur. Aynı şahsın 1.10.2008 tarihinden sonra vefat ettiğini varsayalım. Borçlanma süresi dikkate alınmadığından, dul ve yetimlerine aylık bağlanması için gerekli 900 gün prim şartı yerine gelmediği için, aylık bağlanamayacaktır.
2 - 1.10.2008 tarihinden evvel vefat eden bir 4/a sigortalısının geride kalan yetimleri, vefat eden sigortalının borçlanmadığı askerlik süresini de borçlanarak, aylık bağlanması için gerekli 900 gün prim şartına ulaşabilirler. 1.10.2008 tarihinden sonra vefat eden sigortalının dul ve yetimlerinin ise borçlanma hakları yok.
Son söz, ölüm tarihi hak kazanma ve kaybetmede belirleyici olmamalıdır. Bu konuda yasal düzenleme yapılarak mağduriyet giderilmelidir.
(Bu konudaki mevzuat: 5510 Sayılı Kanun 32. madde, 506 sayılı Kanun 66. madde, 22.7.2011 tarih ve 2011/58 sayılı Genelge)