BES’te 18 Yılda 13 Milyon Katılımcıya ve 200 Milyar Fona Ulaşıldı
Bireysel Emeklilik Sistemi, 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile TBMM tarafından 28 Mart 2001 tarihinde kabul edilmiş ve 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiş olup 27.10.2003 tarihinde ise ilk emeklilik planlarının onaylanmasıyla BES fiilen hayata geçmiştir.
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), kişilerin tasarruflarını uzun vadeli yatırıma yönlendirerek, emeklilik döneminde yaşam standartlarını koruyabileceği bir birikim elde etmelerini sağlamaktadır. Bireylerin emeklilik dönemlerinde refah seviyelerinin düşmemesini hedefleyen, aynı zamanda yurt içinde uzun vadeli tasarruf seviyesini yükselterek yarattığı fonlarla ülke ekonomisine katkı sağlayan BES, fiilen 27 Ekim 2003'te başlayarak 18. yılını doldurmuş bulunmaktadır.
İstihdam edilip edilmediğine, vergi mükellefi olup olmadığına, uyruğuna ve yaş sınırına bakılmaksızın herkes gönüllü BES’e katılabilmekte olup 25.05.2021 tarihinde 4632 sayılı Kanunda yapılan değişiklik ile 18 yaşını doldurmamış küçüklerin (çocukların) da velayet/vesayet hükümleri çerçevesinde yasal temsilcileri aracılığıyla sisteme dahil edilmesi sağlanmıştır.
BES, Ülkemizde mevcut kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak 18 yıldır uygulanmaktadır. Kasım/2021 tarihi itibariyle, BES'teki katılımcıların fon tutarı ile devlet katkısı fon tutarının toplam büyüklüğü ile otomatik katılımla sisteme dahil olanların birikim toplamı 200 milyara aşmış durumdadır.
Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından BES'e ilişkin istatistiki veriler otomatik katılımın getirilmesinin ardından "BES istatistikleri" ve "OKS istatistikleri" şeklinde iki ayrı başlık altında yayımlanmaktadır. Öte yandan, BES ve OKS katılımcılarının toplam sayısı 13 milyona ulaşmış ve 15 Ekim 2021 tarihi itibarıyla BES'ten emekli olan kişi sayısı da 162 bini aşmış bulunmaktadır.
Özellikle, 2013 yılından sonra BES’e girenlere %25 oranında Devlet katkısı uygulamasının başlaması sonucu BES’e olan ilgi daha da artmış ve 05.11.2021 tarihi itibariyle Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından yayımlanan BES’e ilişkin veriler şöyle olmuştur. (https://www.egm.org.tr/bilgi-merkezi/istatistikler)
BES Temel Göstergeleri | |
| Katılımcı Sayısı | 7.020.701 Kişi |
| Emekli Olan Katılımcı Sayısı | 163.310 Kişi |
| Katılımcıların Toplam Fon Tutarı | 168.075,9 milyon TL |
| Devlet Katkısı Fon Tutarı | 23.289,9 milyon TL |
| Toplam Fon Tutarı | 191.365,8 milyon TL |
| Emeklilik Şirketi Sayısı | 16 |
BES’e otomatik katılımının başlamasıyla beraber sisteme giren çalışan sayısında önemli oranda artış olmuştur. Bireysel Emeklilik Sistemini daha da teşvik etmek amacıyla, 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren otomatik katılıma ilişkin hükümler uyarınca, işverenler çalışanlarını Otomatik Katılım Sistemi’ne (OKS) dahil etmekle yükümlüdür. Bu çerçevede işverenler çalışanlarının, özel sektör için prime esas kazançlarının, kamu için ise emeklilik keseneğine esas aylığın en az %3’ünü sisteme aktarırlar. Çalışanlar bu sistemde dilediği kadar kalma hakkına sahiptir. OKS, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ya da mavi kart sahibi olan, 45 yaşını doldurmamış, kamuda veya özel sektörde bir işverene bağlı olarak ücretli çalışanları kapsamaktadır.
BES Otomatik Katılım Temel Göstergeleri | |
| Çalışan Sayısı | 6.166.855 kişi |
| Sertifika Sayısı | 8.318.308 adet |
| Çalışanların Fon Tutarı | 14.584,6 milyon TL |
| Devlet Katkısı Fon Tutarı | 732,3 milyon TL |
| Toplam Fon Tutarı | 15.316,9 milyon TL |
| İşveren Sayısı | 234.557 adet |
4632 sayılı Kanun uyarınca yürürlüğe giren OKS; gönüllü BES’te olduğu gibi, tasarrufların toplanması, değerlendirilmesi ve kişiye toplu para ya da maaş ödenmesi esasına dayanır. Bu sistem, Sosyal Güvenlik Kurumu'nun sağladığı sağlık hizmetleri veya diğer hizmetleri sunmaz ve OKS, zorunlu sosyal güvenlik sisteminin alternatifi değil tamamlayıcısıdır.
Yaklaşık 18 yıllık süreçte BES, önce 2013 yılında hayata geçen %25’lik Devlet katkısının da etkisiyle son yıllarda ciddi bir katılımcı sayısına ulaşmış bulunmaktadır. Daha sonra BES’i daha da teşvik etmek amacıyla, 2017 yılından sonra çalışanların BES’e otomatik katılımı sağlanmıştır.
Gerek gönüllü BES, gerekse OKS’de sisteme giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde kalınması ve 56 yaşın doldurulması halinde emekli olunabilmektedir. Gönüllü BES’e herkes katılabilirken, OKS’ye katılım zorunlu olup sadece 45 yaşını doldurmamış çalışanlar katılabilmektedir.
Ülkemizdeki genel tasarruf eğiliminin düşüklüğünü dikkate aldığımızda BES’in bugün itibariyle ulaştığı 13 milyonu aşan katılımcı sayısı ve 200 milyarı aşan bir tasarruf hacmi kayda değer bir gelişmedir.