Belçika tutucu bir yerdir; zordur Belçika!
Televizyon dizilerinde nasıl tanıtılır bilmem ama Belçika krallığı, sosyal güvenlik sözleşmesi yaptığımız ilk ülkeler arasında yer alıyor.
İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri Türk hükümeti ile başka hükümetler arasında yapılıyor. Bu sözleşmelere göre akit ülke vatandaşları karşı ülkede çalışırsa veya bulunursa belli haklardan yararlanabiliyor.
Türk Hükümeti ile Belçika Krallığı Hükümeti arasındaki ikili sosyal güvenlik sözleşmesi 1 Mayıs 1968 tarihinde yürürlüğe giriyor. Daha sonra bu sözleşme yeniden ele alınıp yeni bir anlaşma yapılıyor. Bu yeni anlaşma 1 Eylül 2018 tarihinde yürürlüğe giriyor.
Anlaşmayla iki ülke vatandaşlarının hastalık, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile iş kazası ve meslek hastalığının yanı sıra aile yardımları da düzenleniyor.
İki ülke arasındaki sosyal güvenlik ilişkileri formüller adı verilen belgelerle düzenleniyor. 28 formüller ile sağlanan haklara ilişkin kayıtlar oluşturuluyor. Belçika’nın düzenlediği belgeler BE/TR, Türkiye’nin düzenlediği belgeler TR/BE koduyla anılıyor.
Sözleşmede iki ülkeden birbirine giden işçileri için özel düzenlemeler bulunuyor. Örneğin Türkiye’den Belçika’ya çalışmaya giden biri 24 ay boyunca Belçika’da çalışırken Türkiye’den sigortası yatırılıyor. Bu süre 60 aya kadar uzayabiliyor. Aynı durum Türkiye’de çalışan Belçika vatandaşı için de geçerli.
2018 yılında yürürlüğe giren değişiklikle sağlık yardımları da tüm sigortalar için mümkün hale geldi. Türkiye’den Belçika’ya turistik amaçlı giden sigortalılar ve bunların bakmakla olduğu yükümlü olduğu kişiler Belçika’da bulundukları süre boyunca acil hallerde sağlık hakkından yararlanabiliyorlar. Bu süre işçiler ve memurlar için izinli oldukları süre kadarken kendi nam ve hesabına sigortalı olan Bağ-Kurlular için iki ayı bulabiliyor. Bağ-Kurlular için en önemli şart prim borcu olmaması gerekiyor.
Belçika Krallığı ile olan anlaşmanın emeklilikle ilgili olan kısmı ise kısmi aylık ve yurtdışı borçlanmalarını kapsıyor. Türk vatandaşları Belçika’da geçen hizmetlerini belgelendirerek borçlanma yapmak istediklerinde çalışma gün hesabı farklılaşıyor. Belçika’da çalışmalar haftalık 38 veya 40 saat olarak ya da altı gün olarak değerlendiriliyor. Türk sosyal güvenlik sisteminde bir yıl 360 gün kabul edilirken Belçika sosyal güvenlik sistemine göre bir yıl 312 gün olarak bildiriliyor. Bu nedenle Belçika Krallığında geçen hizmetler Türk sosyal güvenlik sistemi ile birleştirirken çalışma günleri 7/6 ile çarpılıyor.
Belçika’da geçen çalışmalarını borçlanmak isteyen kişiler 1 Eylül 2018 tarihinden önce çalışmaya başlamışlarsa borçlanmaları sigortalılık başlangıcını etkilemiyor. Ancak 1 Eylül 2018 tarihinden önce geçen çalışmalarını borçlanmak isteyen kişiler açısından Belçika Krallığında çalışmaya başladıkları tarih Türk sosyal güvenlik sistemi açısından da başlangıç kabul ediliyor.
İkili anlaşmalar da önemli yer tutan hususlardan biri de sözleşmeyle adı verilen kısmi aylıklar. Kısmi aylık toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden hesaplanan teorik aylık miktarı ile Türk mevzuatına göre geçen prim ödeme gün sayısının çarpımının toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi ile bulunuyor.
Kısmi aylık adı verilen sözleşme aylığı uygulamasında Eylül 2018 tarihinden önce veya sonra olduğuna bakılmaksızın sözleşme aylığına tabi sigortalılık başlangıcı her iki ülke için de geçerli kabul ediliyor.
