Melek ÖZGiriş: 22.04.2025 - 00:27Güncelleme:22.04.2025 - 00:49

957OKUNMA

Bankaların KKTC şubeleriyle yaptıkları işlemlerin BSMV yönünden değerlendirilmesi

1926 yılında itibaren Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV), banka, sigorta şirketleri ve diğer finans şirketlerin sundukları hizmetler karşılığında lehe aldıkları paralara BSMV’ye tabi tutulmuştur. 23.07.1956 tarihli ve Resmi Gazete’de yayımlanan 13.07.1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun ikinci kısmında yer alan hizmetleri vergiye tabi olacağını belirtilmiştir. Yani finansal işlemlerin üzerinden alınan BSMV bir hizmet vergisidir.

BSMV, gider üzerinden alınan dolaylı bir vergidir. BSMV’nin konusuna giren konular 6802 sayılı Gider Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinde düzenlenmiştir. Mezkûr maddeye göre, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler dışında, yapılan bütün işlemler kendi lehlerine yapılan işlemler BSMV’ye tabidir.

BSMV kapsamına giren işlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Bankaların yaptıkların muameleler ve hizmetler. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bankaların yaptıkları işlemleri artık elektronik para ve ödeme kuruluşları gibi diğer finans kurumlarında yaptıkları işlemler,
2. Menkul kıymetleri alım-satıma aracılık etmeyi meslek edinenler,
3. Faiz ve benzeri menfaatleri sağlamak için sürekli şekilde para toplayanlar,
4. Ödünç para verme işlemler (komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar dâhil).

BSMV’de vergiyi doğuran olay, banka, sigorta şirketleri, diğer finans kurumları her ne şekilde olursa olsun kanunun belirtiği bir işlem yapılması ve bunun sonucunda lehe aldıkları para ile birlikte vergi doğmaktadır.

BSMV dört unsurdan meydan gelmektedir;

1. Mükellef( banka, sigorta şirket, banker vb.),
2. İşlemin niteliği,
3. Lehe alınan para,
4. Tahsilat yapılması( Nakden veya hesaben olması fark etmez)

Yukarıda saydığımız dört unsurun BSMV’de verginin doğması için hep birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

BSMV’nin mükellefin kim olduğunu tespit etmek diğer bir önemli konudur. 6802 sayılı kanunun 30. maddesinde mükelleflerini belirlenmiştir. Mezkûr maddeye göre, bankalar, sigorta şirketler, diğer finans kurumlar (varlık yönetim şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları vb.), bankerler mükellef kapsamına girmektedir.

BSMV’nin matrah ve oran nedir? Sorusuna baktığımızda 6802 sayılı Kanunun 31. maddesinde yer almaktadır. Mezkûr maddeye göre, 28. maddede yer alan kendi lehine aldıkları paraların tutarı matrahı oluşturmaktadır. Ayrıca kambiyo alım ve satım işlemlerinde kambiyo satışları tutarı BSMV matrahını oluşturmaktadır.

BSMV’nin vergilendirme dönemi

Mükellefler takvim yılının birer aylık dönemlerinde vergiye tabi işlemlerinde beyannamede bulunurlar. Mükelleflerin ilgili aya ait beyannameyi ise ertesi ayın 15. günü akşamına kadar beyan etmesi aynı gün içerisinde ise ödemeyi yapması gerekmektedir.

6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 29. maddesinde istisnalar düzenlenmiştir. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 29. maddenin (a) bendinde ise, "Merkezleri Türkiye'de bulunan bankaların kendi şube ve ajansları ile veya bu şube ve ajansların birbirleriyle yaptıkları muameleler dolayısiyle tahakkuk eden paralar," BSMV'den istisna tutulmuştur.

Bu hükme göre, merkezleri Türkiye'de bulunan bankaların şubelerinin yurt içinde veya yurt dışında olması arasında bir fark yoktur. Bu nedenle, merkezi Türkiye'de bulunan bankanın Türkiye'de veya yurt dışındaki bir şubesi ile veya Türkiye'deki şubelerin birbirleriyle ve bunların yurt dışındaki aynı bankanın şubesi ile yaptıkları muameleler dolayısıyla tahakkuk eden paralar BSMV'den istisnadır.

Tablo 1: KKTC Şubeleri Olan Bankalar

KKTC Merkez Bankası

Bankaların Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde bulunan şubesiyle gerçekleştirdiği işlemleri sonucunda lehe aldığı paralar üzerinden BSMV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.

(1) Resmi Gazete(6802 Sayılı Kanun), (1956), Gider Vergiler Kanunu. 13 Temmuz 1956.
(2) 01.11.2024 tarih ve 1535933 sayılı Özelge
(3) Melek ÖZ (2022). Bütçe Gelirleri İçerisinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinin İncelenmesi: 2012-2022. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11 (44), 765 - 780.