Bağımsız Denetçiler ve adayları için yeni bir kariyer yolu: Sürdürülebilirlik Denetçiliği
Paris Anlaşması ile belirlenen küresel sıcaklık artışlarının 2ºC'nin altında tutulması ve 1,5ºC ile sınırlandırılması hedeflerine ulaşmak için yeşil dönüşüme yönelik küresel çapta alınan eylemler devam etmekte olup bu eylemlerin giderek hızlanması beklenmektedir. Yeşil ekonomiye geçişin önümüzdeki yıllarda işgücü piyasasını sekteye uğratırken bu alanda yapılan yatırımların, çevresel, sosyal ve yönetişim standartlarının daha kapsamlı uygulanmasının ve iklim değişikliğine adaptasyonun yeni iş fırsatları yaratma konusunda pozitif etkileri olacağı beklenmektedir.
Konuyla ilgili olarak, dünyanın internet ortamındaki en büyük profesyonel sosyal ağı olan Linkedin tarafından yayımlanan ‘‘Küresel Yeşil Yetenekler Raporu 2023’’ raporuna göre 2019 yılından beri her yıl yeşil iş büyüme oranı genel işe alma oranı büyümesini geçmiştir.
Şekil 1: Yeşil meslekler için yıllık işe alım oranlarındaki büyüme
Kaynak: İstihdamın Geleceği Raporu, Dünya Ekonomik Forumu, 2023
Yeşil meslekler ve bunları dolduracak yeteneklere sahip bir iş gücü, iklim değişikliği ile mücadelede hayati önem taşırken mali ve finans sektörünün de yeşil sektörler arasında yer alması ihtiyacı giderek artmaktadır. Öyle ki, söz konusu rapora göre yeşil yetenek yoğunluğunda bir önceki yıla göre %14,8'lik bir artış gösteren finans sektörü çoğu sektörden daha hızlı yeşillenmektedir. Buna göre, ABD ve Avrupa'daki çalışanlar hızla finans ve sürdürülebilirliğin kesiştiği karbon muhasebesi, karbon kredileri, emisyon ticareti, etki değerlendirmesi ve sürdürülebilirlik raporlaması gibi konularındaki yeteneklerini artırmaktadır.
Şekil 2: 'Çevre Denetimi' veya 'Çevre Finansmanı' kategorisinde 2022 yılında Avrupa Birliği’nde büyüyen yeşil yetenekler
Kaynak: Küresel Yeşil Yetenekler Raporu 2023, Linkedin
Şekil 3: 'Çevre Denetimi' veya 'Çevre Finansmanı' kategorisinde 2022 yılında ABD’de de büyüyen yeşil yetenekler
Kaynak: Küresel Yeşil Yetenekler Raporu 2023, Linkedin
Ayrıca, yine aynı raporda finans sektörünün sürdürülebilirlik yetenekleri başta olmak üzere yeşil meslek istihdamında en hızlı büyüme gösteren sektörlerin başında geldiği vurgulanmaktadır. Finans sektöründe yeşil işlere yapılan işe alımların payı 2021'den 2022'ye kadar %17 oranında artmıştır.
Diğer taraftan, önümüzdeki beş yıl içinde işlerin ve yeteneklerin nasıl dönüşeceğine ilişkin Dünya Ekonomik Forumu tarafından hazırlanan ‘‘İstihdamın Geleceği 2023’’ raporuna göre de Ülkemizde sektörlerde dönüşüme yol açması en muhtemel trendlerden biri olan çevresel, sosyal ve yönetişim standartlarının daha kapsamlı uygulanmasının istihdam yaratma üzerindeki beklenen net etkisi %54 olarak belirtilmiştir.
Şekil 4: Türkiye-Küresel eğilimler ve bunların istihdam yaratma üzerindeki etkileri
Kaynak: İstihdamın Geleceği Raporu, Dünya Ekonomik Forumu, 2023
Bu noktada, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de yapılan değişikliklerle birlikte sürdürülebilirlik raporlama standartlarını belirleme ve yayımlama, bu standartların uygulanacağı kapsamı tanımlama, ilgili şirketler tarafından sunulan sürdürülebilirlik raporlarının güvenilirliğini sağlamak amacıyla sürdürülebilirlik güvence denetimi standartlarını oluşturma ve AB Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi'nde öngörülen zorunlu güvence denetimi yapısını kurarak, bu yapının kamu gözetimini gerçekleştirme yetkisine sahip Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından geçtiğimiz ay içerisinde ‘‘Sürdürülebilirlik Denetçiliği Sınavının Konularına İlişkin Duyuru’’ yayımlanmıştır.
Söz konusu duyuruda, 1 Ocak 2024'ten itibaren Türkiye'de belirli işletmeler için zorunlu hale gelen sürdürülebilirlik raporlaması ile, ülkemizin uluslararası yatırımcılar tarafından tercih edilen bir destinasyon haline gelmesi, yeşil finansmana erişimini kolaylaştırarak küresel sermaye tahsisinde rekabet gücünü artırması sağlanarak ekonomik olarak dünya liderleri arasında yer alma potansiyelinin güçlendirilmesinin amaçlandığı belirtilerek anılan raporların küresel geçerliliğinin finansal raporlamada olduğu gibi güvence denetiminden geçmiş olmasına bağlı olması nedeniyle Kurumlarınca denetimin kalitesinin artırılması amacıyla denetimi üstlenen denetçi ve denetim kuruluşlarının uygun yetki ve yeterlilikte olmasının sağlanmasının amaçlandığı vurgulanmaktadır.
Ayrıca, Kurumları tarafından üst başlıkları ‘‘Sürdürülebilirliğe Giriş: Tanım, Tarihsel Perspektif ve Sürdürülebilirliğin Sacayakları, Sürdürülebilirliğe İlişkin Düzenlemeler ve Türkiye’deki Sektörlere Etkileri, Sürdürülebilirlikle İlgili Temel Kavramlar, Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlamasına Yönelik Çerçeve ve Standartlar, Türkiye Yeşil Mutabakat Eylem Planı, Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları, Sürdürülebilirlik Performansının Ölçümü ve Raporlanması, Emisyon Kontrolü ve Yönetim, Çevre, Sosyal ve Yönetişim Açısından Sürdürülebilirlik (ESG), Sürdürülebilir Finansman,
GDS 3000 Tarihi Finansal Bilgilerin Bağımsız Denetimi veya Sınırlı Bağımsız Denetimi Dışındaki Güvence Denetimleri, GDS 3410 Sera Gazı Beyanlarına İlişkin Güvence Denetimler’’ olan konularda bağımsızlık denetçilik yetkisine sahip kişiler arasından sürdürülebilirlik raporlamasıyla ilgili yürütülecek güvence denetimlerini yerine getirebilecek denetçilerin yetkilendirilebilmesi için Ağustos ayında ayrıntıları daha sonra bildirilmek üzere bir sınav yapılmasının planlandığı duyurulmaktadır.
Bu noktada, yeşil ekonomiye geçişin hızlanmasıyla birlikte, sürdürülebilirlik raporlaması ve yeşil yeteneklerin önemi giderek arttığı; Paris Anlaşması'nın hedeflerine ulaşmak adına atılan adımlar ve yapılan yatırımların, çevresel, sosyal ve yönetişim standartlarının kapsamlı uygulanmasıyla yeni iş fırsatları yarattığı ortaya konulabilir. Öyle ki, Linkedin'in Küresel Yeşil Yetenekler Raporu 2023'e göre yeşil işlerin büyüme oranı, genel işe alma oranını aşarak sürdürülebilirlik odaklı işlerin artan önemini göstermektedir. Ülkemizde de, sürdürülebilirlik raporlaması ve yeşil finansman konularında yapılan düzenlemelerle Türkiye’nin uluslararası yatırımcılar için cazip bir destinasyon haline gelmesi amaçlanmakla birlikte Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından denetimin kalitesinin artırılmasına yönelik girişimlerin de denetçilerin yetkinliğini artırarak sürdürülebilirlik raporlamasının güvenilirliğini sağlayacağı, sonuç olarak, bu çabaların ülkemizin yeşil ekonomiye geçişini destekleyerek hem küresel hem de yerel düzeyde ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğini güçlendireceği değerlendirilmektedir.
- https://www.kgk.gov.tr//Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/Duyuru/Duyuru%20-%2045%20S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirlik.pdf
- https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Sustainability/Surdurulebilirlik_26_05_2023.pdf
- https://economicgraph.linkedin.com/research/green-skills-resources
- https://www.weforum.org/publications/the-future-of-jobs-report-2023/