Avukatlara ödenen vekâlet ücretlerinin vergilendirilmesi
1136 sayılı Avukatlık Kanunu’na göre, serbest meslek faaliyeti kapsamında mahkeme ilamına göre karşı taraf avukatına ödenen veya icra dairelerince alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen vekâlet ücreti, serbest meslek kazancı olarak gelir vergisi tevkifatına ve katma değer vergisine tabi tutulmakta, bazı durumlarda da ücret olarak vergilendirilmektedir.
Avukatlık Kanunu’nun 164 ile 166. maddelerinde, avukatlık ücreti tanımlanmakta ve kaynakları itibariyle, sözleşmeye bağlı olarak iş sahibinden sağlanan vekâlet ücreti ile dava sonunda kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenen vekâlet ücreti açıklamalarına yer verilmiştir.
Avukatlara ödenen vekâlet ücretlerinin vergilendirilmesi, Gelir Vergisi Kanunu (GVK), Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu ve Vergi Usul Kanunu (VUK) çerçevesinde düzenlenmektedir.
Gelir Vergisi Kanunu’na göre,
“Serbest meslek kazancının tarifi" başlıklı 65 inci maddesinde, "Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. ... “ hükmü yer almıştır.
Serbest meslek erbabı olan avukatlara ödenen vekâlet ücretlerinin serbest meslek kazancı niteliğinde olması nedeniyle serbest meslek kazancına ilişkin hükümlere göre vergilendirilmesi gerekmektedir.
Anılan Kanunun "Vergi tevkifatı" başlıklı 94. maddesinin birinci fıkrasında ise kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler madde de bentler halinde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları belirtilmiş olup aynı fıkranın (2) numaralı bendinde, yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Avukatlara yapılan ödemeler üzerinden %20 gelir vergisi stopajı kesilir ve vergi dairesine yatırılması gerekmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Makbuz Mecburiyeti” başlıklı 236. maddesinde, “Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.” hükmü yer almıştır.
Avukatlar, vekâlet ücreti tahsilatlarında serbest meslek makbuzu (SMM) düzenlemek zorundadır. Makbuzda:
- Brüt tutar
- Stopaj (%20)
- KDV (%20)
- Net tahsil edilen tutar açıkça belirtilmelidir.
Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerinin davayı kazananlara ödenmesi KDV’nin konusuna girmez. Ancak bu paralardan sözleşmeleri gereği ücret karşılığı çalışanlar dışında kalan avukatlara intikal eden kısım, serbest meslek kazancı kapsamında vergiye tabi olmaktadır. Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenler ve makbuzda alınan tutar üzerinden KDV hesaplayıp ayrıca gösterilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dâhil edilmesi gereken vekâlet ücretlerinin davayı kaybeden tarafından doğrudan ya da icra ve iflas müdürlükleri aracılığıyla avukata ödendiği durumlarda serbest meslek makbuzunun davayı kaybeden adına düzenlenmesi gerekmektedir.
Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekâlet ücretinin KDV dâhil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilmektedir.
Avukat, müvekkiline vekâlet hizmeti verdiğinde %20 KDV ekleyerek fatura düzenlenmesi gerekmektedir.
Avukatlık vekâlet ücreti, serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Serbest meslek kazancını ve diğer kazançlarını yıllık gelir vergisi beyannamesi vererek vergilerini öderler.
- Vergi Usul Kanunu, Kanun Numarası: 213, Kabul Tarihi:04.01.1961, RG 10.01.1961/10703
- Gelir Vergisi Kanunu, Kanun Numarası:193, Kabul Tarihi: 31.12.1960, RG 10700 - 06/01/1961
- Gelir İdaresi Başkanlığı, “Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı, 245464 Sayılı Özelge ”. 17/10/2022
- Gelir İdaresi Başkanlığı, “İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 1020639 Sayılı Özelge ”. 31/07/2024
- Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği, RG 28983-26.04.2014