Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanan ‘Yeni Avrupa Birliği Mali Kuralları’
Hadisenin Özü
- Yeni kurallar yatırımları teşvik edecek, sosyal yakınlaşmaya etki edecek ve planlara yönelik ulusal bağlılığı artıracaktır.
- Güncellenen kurallar ortalama bütçe açığı ve borçlarda minimum azalmayı belirlemektedir.
- Ulusal planlarda hedeflere ulaşma süresi uzatılabilir ve istisnai durumlarda plandan sapmalara izin verilebilir.
- Harcamaları, reformları ve yatırımları özetleyen ilk ulusal planlar 20 Eylül 2024 tarihine kadar hazırlanacaktır.
Yeni Avrupa Birliği Mali (Fiskal) Kuralları
Avrupa Parlamentosu’nda, Avrupa Birliği (AB) mali (fiskal) kurallarının daha net, daha yatırım dostu, her ülkenin durumuna daha iyi uyarlanmış ve daha esnek hale getirilmesi için yenilenmesi onaylanmıştır. 23 Nisan 2024 tarihinde onaylanan yeni kurallar, Şubat ayında Avrupa Parlamentosu ile üye ülke müzakerecileri arasında geçici olarak kabul edilmişti.
1. Yatırımlara odaklanma
Avrupa Parlamentosu, hükümetin yatırım yapma kabiliyetini korumak için kuralları önemli ölçüde güçlendirmiştir. Temel yatırımlar devam ediyorsa, Avrupa Komisyonu’nun bir üye devleti aşırı bütçe açığı prosedürüne tabi tutması artık daha zor olacak ve AB tarafından finanse edilen programların ortak finansmanına ilişkin tüm ulusal harcamalar hükümetin harcama hesaplamasının dışında tutulacak ve bu da yatırımlar için daha fazla teşvik yaratacaktır.
2. Kuralların güvenilirliğini sağlama: bütçe açığı ve borç azaltma mekanizmaları
Aşırı borcu olan ülkelerin, borçları gayrisafi yurtiçi hâsılanın (GSYH) %90’ının (yüzde 90) üzerindeyse yılda ortalama %1 oranında, eğer bu oran %60 ile %90 arasındaysa yılda ortalama %0,5 oranında azaltmaları gerekecektir. Bir ülkenin bütçe açığı GSYH’nin %3’ünün üzerindeyse, büyüme dönemlerinde bu açığın %1,5’e indirilmesi ve zor ekonomik koşullar için bir harcama tamponu oluşturulması gerekecektir.
3. Daha fazla nefes alma alanı açma
Yeni kurallar daha fazla nefes alma alanı sağlayacak çeşitli hükümler içermektedir. Özellikle, ulusal planın hedeflerine ulaşmak için standart dört yıl yerine fazladan üç yıl verilmektedir. Avrupa Parlamentosu, bu ek sürenin, başlangıçta önerildiği gibi yalnızca belirli ölçütlerin karşılanması yerine, Avrupa Konseyi’nin uygun gördüğü herhangi bir nedenle verilebileceğini güvence altına almıştır.
4. Diyalog ve sahiplenmeyi geliştirme
Avrupa Parlamentosu üyelerinin talebi üzerine, aşırı bütçe açığı veya borcu olan ülkeler, Avrupa Komisyonu harcama yolu konusunda rehberlik sağlamadan önce Avrupa Komisyonu ile bir tartışma süreci talep edebilirler. Bu, özellikle sürecin bu önemli noktasında, hükümete kendi görüşünü ortaya koyması için daha fazla fırsat verecektir. Bir üye devlet, örneğin hükümet değişikliği gibi uygulanmasını engelleyen nesnel koşulların mevcut olması halinde, revize edilmiş bir ulusal planın sunulmasını talep edebilir.
Hükümetlerinin bütçelerinin ve mali kestirimlerinin (projeksiyonlarının) uygunluğunu incelemekle görevli ulusal bağımsız mali kurumların rolü, Avrupa Parlamentosu üyeleri tarafından önemli ölçüde güçlendirilmiş olup; buradaki amaç, bu daha büyük rolün, planların ulusal düzeyde daha fazla benimsenmesine yardımcı olacağıdır.
Hadise ile ilgili diğer hususlar
1. Eş raportörlerin sözleri
- Markus Ferber (EPP, Almanya) şunları söyledi: “Bu reform yeni bir başlangıç ve mali sorumluluğa geri dönüş anlamına geliyor. Yeni çerçeve daha basit, daha öngörülebilir ve daha pragmatik olacaktır. Ancak yeni kurallar ancak Avrupa Komisyonu tarafından gerektiği gibi uygulandığı takdirde başarıya ulaşabilir.”
- Margarida Marques (S&D, Portekiz) de şunları söyledi: “Bu kurallar yatırım için daha fazla alan, üye devletlere düzenlemelerini yumuşatmaları için esneklik ve ilk kez “gerçek” bir sosyal boyut sağlıyor. Ortak finansmanın harcama kuralından muaf tutulması, AB’de yeni ve yenilikçi politika yapımına olanak tanıyacaktır. Artık bu kuralları tamamlayacak Avrupa düzeyinde kalıcı bir yatırım aracına ihtiyacımız vardır.”
2. Metinlerin kabul edilme esası
- İstikrar ve Büyüme Paktı’nın (SGP) yeni önleyici kolunu kuran düzenleme: 367 lehte oy, 161 aleyhte oy, 69 çekimser;
- SGP’nin düzeltici kolunu değiştiren yönetmelik: 368 lehte oy, 166 aleyhte oy, 64 çekimser ve
- Bütçe çerçevelerine ilişkin şartları değiştiren Direktif: 359 lehte oy, 166 aleyhte oy, 61 çekimser.
3. Sonraki adımlar
Avrupa Konseyi’nin artık kurallara resmi onayını vermesi gerekmektedir. Bu kurallar, kabul edildikten sonra AB Resmi Gazetesinde yayınlandıkları gün yürürlüğe girecektir. Üye devletlerin ilk ulusal planlarını 20 Eylül 2024 tarihine kadar sunmaları gerekecektir.
4. Yeni kuralların işleyiş şekli
Tüm ülkeler, harcama hedeflerini ve yatırımların ve reformların nasıl gerçekleştirileceğini özetleyen orta vadeli planlar sunacaklardır. Bütçe açıkları veya borç seviyeleri yüksek olan üye devletlere harcama hedefleri konusunda plan öncesi rehberlik verilecektir. Sürdürülebilir harcamaları sağlamak amacıyla, aşırı borcu veya bütçe açığı olan ülkeler için sayısal kıyaslama önlemleri uygulamaya konulmuştur. Yeni kurallar aynı zamanda öncelikli alanlara kamu yatırımının teşvik edilmesi gibi yeni bir odak noktası da ekleyecektir. Son olarak bu sistem, herkese uyan tek bir yaklaşım yerine, her ülkeye özel olarak uyarlanacak ve sosyal kaygıları daha iyi hesaba katacaktır.