Yavuz AKBULAKGiriş: 30.05.2022 - 10:35Güncelleme:30.05.2022 - 10:41

969OKUNMA

Avrupa Birliği Şirketler Hukukunda Halka Açık Anonim Şirketlerin kâr dağıtımı kuralları

“Yemini çok olan toplumun yalanı da çok olur.”
Joost van den Vondel (Hollandalı yazar ve düşünür; 1587-1679)

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin şirketler hukukunun belirli yönleri ile ilgili 14 Haziran 2017 tarihli (AB) ve 2017/1132 sayılı Direktifi⁽¹⁾ (Direktif), Avrupa Birliği Resmi Gazetesinin 30.06.2017 tarihli ve 169/46 sayılı nüshasında yayımlanarak 20.07.2017 tarihinde yürürlüğe girmiş ve anılan Direktif 2017-2022 döneminde toplam 91 kez değiştirilmiştir.

Bu yazıda, halka açık anonim şirketler bakımından kâr dağıtımı kuralları işlenecek olup, anılan mefhum “Dağıtım kuralları” (rules on distribution) başlığıyla Direktifin 56 ila 58’inci maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Kâr dağıtımı ile ilgili genel kurallar (general rules on distribution)

1. Taahhüt edilen sermayenin azaltılması (reductions of subscribed capital) halleri dışında, son mali yılın kapanış tarihinde şirketin yıllık mali tablolarında/hesaplarında gösterilen net varlıklar (net assets as set out in the company’s annual accounts), taahhüt edilen sermaye tutarı (amount of the subscribed capital) ile kanun veya şirket esas sözleşmesi kapsamında dağıtılmayan yedek akçeler tutarının (reserves which may not be distributed under the law or the statutes of the company) toplamından daha düşükse, hissedarlara kâr dağıtımı yapılamaz (no distribution to shareholders).
2. Taahhüt edilen sermayenin henüz tahsil edilmeyen kısmı (uncalled part of the subscribed capital) bilançoda gösterilen varlıklara dâhil edilmediğinde, bu tutar yukarıda zikredilen taahhüt edilen sermaye tutarından (amount of subscribed capital) mahsup edilir.
3. Pay sahiplerine yapılacak kâr dağıtımı tutarı (amount of a distribution to shareholders), son mali yılsonundaki kârlar ile dağıtılmayan kâr tutarı (amount of the profits at the end of the last financial year) ve bu amaçla ayrılan yedek akçelerden çekilen tutarlar (any profits brought forward and sums drawn from reserves available for this purpose) ile devreden zararlar (less any losses brought forward) ve kanun veya esas sözleşme uyarınca ayrılan yedek akçeler (placed to reserve in accordance with the law or the statutes) toplamı düşüldükten sonra kalan tutardan fazla olamaz.
4. Yukarıda kullanılan ‘dağıtım’ kavramı, özellikle, hisselere ilişkin temettü ve faiz ödemelerini (payment of dividends and of interest relating to shares) içerir.
5. Bir AB üyesinin yasaları ara temettü (temettü avansı/interim dividends) ödemesine izin verdiğinde, en azından aşağıdaki koşullar geçerli olması gerekir:
   
   1. Dağıtılabilecek fonların yeterli olduğunu gösteren ara dönem mali tablolar/hesaplar (interim accounts) düzenlenmelidir;
   2. Dağıtılacak tutar (amount to be distributed), yıllık hesapların düzenlendiği son mali yılın sonundan itibaren elde edilen toplam kârlar (total profits made since the end of the last financial year for which the annual accounts have been drawn up) ile bu amaçla dağıtılmayan kârlar (profits brought forward and sums drawn from reserves available for this purpose) ve kanun veya esas sözleşmeye göre ayrılan yedeklerden çekilen tutarlar (to be placed to reserve pursuant to the requirements of the law or the statutes) ile devreden zararlar (losses brought forward) düşüldükten sonra kalan tutarları aşamaz.
6. Yukarıda zikredilen hükümler, yedeklerin aktifleştirilmesi yoluyla taahhüt edilen sermayenin artırılmasına (increases in subscribed capital by capitalisation of reserves) ilişkin AB üyelerinin mevzuat hükümlerini etkilemez.
7. Bir AB üyesinin mevcut yasaları, ‘sabit sermayeli yatırım şirketleri’ (investment companies with fixed capital) söz konusu olduğunda, 1.1.’deki hükümden sapma öngörebilir. Bu hükmün amacı bakımından, ‘sabit sermayeli yatırım şirketi’ kavramı yalnızca aşağıdaki şirketleri içerir:
   
   1. Münhasır amacı, yalnızca yatırım risklerini yaymak ve hissedarlarına varlıklarının yönetiminin sonuçlarından fayda sağlamak amacıyla fonlarını çeşitli hisse senetlerine, paylara, arazi veya diğer varlıklara yatırmak olan (invest their funds in various stocks and shares, land or other assets with the sole aim of spreading investment risks and giving their shareholders the benefit of the results of the management of their assets) ve
   2. Kendi paylarını halka arz eden (offer their own shares for subscription by the public).

AB üyelerinin yasaları bu seçeneği kullandığı sürece:

1. Bu tür şirketlerden Direktifin 26’ncı maddesinde belirtilen tüm belgelerde ‘yatırım şirketi’ ifadesinin bulunması talep edilebilir;
2. Net varlıkları 1.1.’de belirtilen tutarın altına düşen herhangi bir şirketin, son mali yılın kapanış tarihinde şirketin toplam varlıklarının (closing date of the last financial year the company’s total assets) yıllık hesaplarda belirtilen şirketin alacaklılara olan borçlarının yıllık hesaplarda belirtilen toplam tutarının bir buçuk katından (one-and-a-half times the amount of the company’s total liabilities to creditors as set out in the annual accounts) az olması durumunda veya böyle bir dağıtımın ardından hissedarlara dağıtım yapmasına izin vermez ve
3. Net varlıkları 1.1.’de belirtilen tutarın altına düştüğünde dağıtım yapan herhangi bir şirketin yıllık hesaplarına bu yönde bir not eklemesini zorunlu kılar.
   
   

Kanuna aykırı olarak dağıtılan kârların geri alınması (recovery of distributions unlawfully made)

Yukarıda ayrıntıları yer alan Direktifin 56’ncı maddesine aykırı olarak dağıtılan kârlar; kendilerine yapılan kâr dağıtımlarının usulsüzlüğünü bu hissedarların bildiğini (shareholders knew of the irregularity of the distributions) veya şartlara göre habersiz olamayacağını şirket ispat ederse, bunu alan hissedarlar tarafından iade edilir (returned by shareholders).

Taahhüt olunan sermayenin ciddi kaybı (serious loss of the subscribed capital)

Taahhüt edilen sermayenin ciddi bir şekilde kaybedilmesi (serious loss of the subscribed capital) durumunda, AB üyelerinin yasalarında belirtilen süreler içerisinde, şirketin feshedilmesinin (company should be wound up) veya başka herhangi bir önlemin alınmasının (any other measures taken) gerekip gerekmediğini görüşmek üzere hissedarlar genel kurulu toplantıya çağrılır. 1.1. hükmü anlamında ciddi sayılan bir zarar tutarı, AB üyelerinin yasaları tarafından taahhüt edilen sermayenin yarısından daha yüksek bir rakamda belirlenemez.

(Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.)

1- Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin şirketler hukukunun belirli yönleri ile ilgili 14 Haziran 2017 tarihli (AB) ve 2017/1132 sayılı Direktifi [Directive (EU) 2017/1132 of the European Parliament and of the Council of 14 June 2017 relating to certain aspects of company law] için lütfen bkz.  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=celex%3A32017L1132  erişim tarihi 23 Mayıs 2022