Arjantin’in büyük yatırımları teşvik programı: Bir başlangıç
Hadisenin Arka Planı
1. Mevcut vergi tekliflerine genel bakış
Torba Yasa Tasarısı (Ley de Bases y Puntos de Partida para la Libertad de los Argentinos), Başkan Milei yönetimi tarafından takip edilen, kamu sektörünün yeniden yapılandırılması ve önceki yönetimlerden gelen aşırı devlet müdahalesi nedeniyle ezilen özel sektördeki işletmelerin serbestleştirilmesi ile ilgili çeşitli ana hedefleri yönlendirmeyi ve hayata geçirmeyi uman çok amaçlı, kapsamlı bir yasa teklifidir.
Mevcut haliyle, [1] anılan Yasa Tasarısı; (i) idari yeniden yapılanmaları, (ii) devlet mülkiyetindeki işletmelerin özelleştirilmesini, (iii) idari işlemleri (değiştirildiği şekliyle 19549 sayılı Federal Yönetim Yasasında önemli değişiklikleri), (iv) kamu istihdamını, (v) kamu imtiyazlarını (17250 sayılı Yasada yapılan değişiklikleri), (vi) borç konsolidasyonunu, (vii) kayıtlı özel istihdamın teşvik edilmesini, (viii) enerjide yapılan değişiklikler dâhil hidrokarbonlara (17319 sayılı Yasada yapılan değişiklikleri) ve doğal gaza (24076 sayılı Yasa) ilişkin federal yasaların yanı sıra gaz ve elektrik sektörlerindeki düzenleyici kurumların birleştirilmesini, (ix) cömert bir istikrar dönemi (30 yıl) boyunca vergi, gümrük ve kambiyo yardımlarını da içeren büyük bir yatırım teşvik rejimini (İspanyolca kısaltması RIGI-Régimen de Incentivo para Grandes Inversiones(1)) ve (x) sosyal güvenlik sistemini içermektedir.
Bu yazıda yalnızca RIGI rejimine odaklanılacaktır; ancak, Yürütme Organı tarafından Kongre’ye değerlendirilmek üzere gönderilen ve başlangıçta anılan Yasa Tasarısı’nda yer alan diğer önemli vergi tekliflerinin artık farklı bir yasa tasarısında bir araya getirildiğini ve Yasa Tasarısı ile eş zamanlı olarak Kongre’de ele alındığını belirtmekte fayda vardır. (2)
Mali (fiskal) paket aşağıdaki önlemleri içermektedir: (i) faizin kaldırılması veya azaltılması ile para cezaları ve diğer cezai yaptırımlardan feragat edilmesini içeren bir vergi moratoryumunu (31 Mart 2024 tarihinde veya öncesinde ödenecek vadesi geçmiş vergi, gümrük ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin istisnai olarak düzenlenmesi); (ii) 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla, yerleşik kuruluşlar ve bireyler ile beyan edilmemiş yurt içi varlıklara sahip yerleşik olmayanlar için daha önce beyan edilmemiş varlıklara ilişkin döneme bağlı olarak %5 ila %15 arasında değişen oranlarda gönüllü bir beyan/beyanname programını (1’den 3’e kadar olan adımlar, dışsallaştırmanın yapıldığı projede tanımlanan)(3) (Program 30 Nisan 2025 tarihine kadar uzanmakta ve ödenmesi gereken vergilerden feragat edilmesinin yanı sıra, açıklanan varlıklara tekabül eden, bunlardan kaynaklanan veya bunlarla ilişkili olabilecek vergi, kambiyo veya gümrük suçlarına ilişkin hukuki ve/veya cezai taleplerden ve bunlarla bağlantılı yükümlülüklere uyulmaması anlamına gelmektedir); (iii) kişisel varlık vergisi ile gelir vergisindeki çeşitli değişiklikleri ve (iv) küçük ve orta ölçekli bireysel vergi mükelleflerine yönelik basitleştirilmiş rejimdeki değişiklikleri.
2. RIGI rejimine bakış
Mali (fiskal) ekonomistler ve vergi uzmanları, özellikle son yirmi yılda, bilhassa çevre ülkelerdeki doğrudan yabancı yatırımların itici güçlerini ve vergi teşviklerinin etkinliğini analiz etmek için yüzlerce sayfa ayırdılar. Uluslararası kuruluşlar yıllar içinde toplanan deneye dayalı çalışmaları esas alarak belgeler ürettiler. Ancak karışık ve bir şekilde birbiriyle çelişen kanıtlar, bir zamanlar vergi teşviklerini yoğun bir şekilde savunan IMF, OECD, Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşları, vergi teşviklerinin daha muhafazakâr bir şekilde kullanılmasına yönelik bakış açılarını değiştirmeye yöneltmiştir. (4)Dahası, OECD’nin Küresel Asgari Vergisi [Global Minimum Tax rules (GloBE)], vergi teşviklerini işe yaramaz hale getirebilir çünkü bir ülkedeki büyük holdinglere (çokuluslu işletmeler) sağlanan belirli vergi avantajları, başka bir ülkede (genellikle ana şirketin ülkesi) OECD’nin Sütun II’si gereği Küresel Asgari Vergi kurallarını uyguladığı ölçüde vergiye tabi olmaya devam edecek ve ev sahibi ülkede sağlanan vergi avantajları, söz konusu çokuluslu işletme üzerindeki efektif vergi oranını %15’in altına düşürecektir. (5)Yukarıda belirtilenlere rağmen, RIGI kapsamında tasarlanan gelir vergisi ve diğer vergi teşvikleri, Küresel Asgari Vergi perspektifi altında aşırı derecede riskli görünmemektedir, çünkü bunlar ya maliyet tabanlı odaklıdır (örneğin, yatırım indirimleri, uzatılmış gelecek yıllara devretme süreleri, nitelikli giderler için hızlandırılmış kesintiler, Katma Değer Vergisi ve Gümrük tercihleri) ya da Küresel Asgari Vergi’nin orta düzeyde etkisi olan gelir tabanlı teşviklerdir (kurumsal gelirde indirimli vergi oranı ile temettüler ve diğer dış ödemelerde stopaj vergisi indirimleri). Her hâlükârda RIGI, vergi gelirlerinin ikamet yerine veya üçüncü bir ülkeye potansiyel transferi açısından açıkça Küresel Asgari Vergi’nin potansiyel tesirini etkisizleştirmeyi amaçlayan özel bir hüküm sağlamaktadır.
RIGI rejiminin umut verici yönleri arasında;
(i) Büyük yatırımları hedefleyen tasarımı [200 milyon Amerika Birleşik Devletleri (ABD) dolarından başlayan)] bulunmaktadır ki; bu, günümüzde Arjantin vergi politikası kararlarında alışılmadık bir özelliktir. Yasal olarak büyüklüğe bağlı olmayan belirli sektör hedefli teşvikler dışında Arjantin’deki vergi avantajları, kavramsal temele dayalı olmaktan ziyade siyasi bir politika kararında çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelere odaklanmıştır.
(ii) RIGI kapsamında sağlanan faydalara ekstra değer katan 30 yıllık bir vergi, gümrük ve kambiyo istikrarı dönemi, özellikle Arjantin gibi geleneksel olarak vergi politikası kararlarının büyük ölçüde istikrarlı artan gelir ihtiyaçlarına göre belirlendiği bir ülkede; böylece, bazı durumlarda, özel sektörü desteklemek için sağlanan faydalar, bütçe açıklarını kapatmayı amaçlayan müteakip mevzuat değişiklikleri ile kısa sürede geçersiz kılınacaktır.
Nitelikli Projeler ve Gereksinimler
RIGI kuralları (Tasarı’nın VIII. Bölümü), Arjantin ekonomisinin her sektöründeki büyük yatırımlar için iddialı bir vergi, gümrük ve kambiyo teşvik paketinin yanı sıra istikrar, yasal belirlilik ve rejim kapsamında kazanılmış hakların korunmasına yönelik etkili bir sistem ortaya koymaktadır.
RIGI rejimine uymanın bir süresi vardır ki; bu süre programın yürürlüğe girmesinden itibaren 2 yıldır ve Yürütme Organı tarafından bir kez olmak üzere bir yıl daha uzatılabilir.
Avantaj paketinin yararlanıcıları, yerli anonim şirketler (SA or SAU) (6), limited şirketler (SRL) (7), yabancı kuruluşların kayıtlı şubeleri veya her türlü ortak girişim (UTE ve diğer ilişkisel anlaşmalar) (8)şeklinde olabilen tek projeli işletmeler (single project vehicles) olmalıdır. Her durumda, bu kuruluşların tek ve münhasır amacı RIGI hakkına sahip bir yatırım projesi (veya bunun bir bölümünü) geliştirmek olmalıdır. Çok amaçlı bir kuruluş veya şube başka faaliyetler yürüttüğünde veya RIGI rejiminden yararlanan bir projeye tahsis edilmemiş varlıkları elinde tuttuğunda, RIGI rejiminden yararlanan varlıkları ve faaliyetleri izole etmek için söz konusu Yasa Tasarısı’nda tanımlandığı gibi bir Özel Şube (Dedicated Branch) kurmayı tercih edebilir.
Aşağıdaki koşulları karşılayan faaliyetlerden etkilenecek varlıkların edinimini, üretimini, inşasını ve/veya geliştirilmesini içeren projeler “Büyük Yatırımlar” (Large Investments) olarak değerlendirilecektir: (i) uygun varlıklara proje başına 200 milyon ABD dolarına eşit veya daha büyük bir yatırım tutarı [Söz konusu asgari yatırım tutarının, yatırım planında belirtilen son tarihten önce gerçekleşmesi gerekmektedir] ve (ii) yetkili makamın RIGI rejimine katılımı onaylayan karar tarihinden itibaren sayılan ilk 2 yılı için, toplamda projenin tüm yatırım değerinin %40’ından (yüzde 40) az olmayacak şekilde, her yıl Yürütme Organı tarafından çıkarılacak yönetmeliklerde öngörülen uygun varlıklara eşit veya bundan daha büyük bir asgari yatırımı içeren yatırım planı sağlanması. İstisnai durumlarda ve belirli koşullar altında, Yürütme Organının %40’lık asgari yatırımı bu yüzdenin yarısına indirmesine izin verilmektedir.
RIGI rejiminin faydalarından yararlanmak için yatırımların doğası gereği uzun vadeli olması da gerekir. İlk sermaye ödemesinden itibaren ilk üç yıl boyunca yatırımlar hariç beklenen net nakit akışının bugünkü değeri ile sermayenin net bugünkü değeri arasında %30’dan fazla olmayan bir orana sahip olmaları durumunda bu şekilde kabul edilecektir. Aynı dönemde planlanan yatırımlar Yetkili Makamın bu oranı RIGI kapsamındaki tüm ekonomik faaliyetler için eşit şekilde değiştirmesine izin verilmektedir.
Arjantin’in henüz katılımının olmadığı küresel pazarlarda uzun vadeli yeni bir tedarikçi olarak konumlanmasına yol açabilecek ve aşama başına uygun varlıklara yapılan asgari yatırım tutarı 1 milyar ABD dolarına eşit veya daha fazla olan birbirini izleyen aşamalarda sermaye harcamalarını içeren projeler, onaylanması halinde Uzun Vadeli Stratejik İhracat (Long-Term Strategic Exports) olarak sınıflandırılabilir ve bu durumda, bu tür projeler için sağlanan süreler ve koşullar altında RIGI rejiminde ve buna ilişkin düzenlemelerde öngörülen artan faydalardan ve garantilerden yararlanabileceklerdir.
Uygun varlıklara yapılan yatırımlar, RIGI rejiminin yürürlüğe girmesinden sonra yapılan ve finansal ve/veya portföy varlıkları ve ticari mallar hariç bağlı bir tek projeli işletmeye ait bir projenin geliştirilmesi için RIGI rejimine dâhil faaliyetlerden etkilenen varlıkların edinimi, üretimi, inşası ve/veya geliştirilmesiyle bağlantılı olan yatırımlardır.
Payların, hisse senetlerinin ve/veya şirket iştiraklerinin iktisabı da aşağıdaki koşullar altında uygun varlıklar olarak değerlendirilebilir: (i) satın alınan şirketin uygun varlıklara sahip olması ve (ii) satın alınan şirketin 180 takvim günü içerisinde bağlı bulunulan tek projeli işletme ile birleştirilmesi. Bu durumlarda hesaplanabilir yatırım, satın alınan şirketteki mevcut uygun varlıkların toplam varlıklara göre temsil ettiği yüzdeye eşit olacaktır.
(i) Söz konusu tek projeli işletmenin RIGI uyarınca uygun varlıkları içermesi koşuluyla, bir tek projeli işletmenin paylarının, hisse senetlerinin ve/veya iştiraklerinin yatırımcılar tarafından satın alınması (Bu durumlarda hesaplanabilir yatırım, edinilen tek projeli işletmenin mevcut uygun varlıklarının toplam varlıklara göre temsil ettiği yüzdeye eşit olacaktır.) ve
(ii) Hesaplanabilir varlıkların kurulması, tescili ve RIGI rejimine uyum amacıyla bir Özel Şubeye devredilmesi
şartıyla, uygun varlıklara yapılan yatırımlar aynı zamanda RIGI rejiminin yürürlüğe girmesinden sonra ve hatta tek projeli işletmenin RIGI rejimine uymasından önce yapılan yatırımlar olarak kabul edilecektir.
Asgari yatırım tutarına uymak amacıyla (ilk iki yıllık dönemde taahhüt edilen yatırımın ilk %40’ı), aşağıda belirtilen varlıkların edinimi veya devrine ilişkin yatırımlar, söz konusu yatırım tutarının en fazla %15’ine kadar müştereken hesaplanabilir. Bu tavan (i) bir tek projeli işletmenin veya Özel Şubelere devredilenlerin paylarının, hisse senetlerinin ve/veya kurumsal iştiraklerinin iktisabıyla ilgili varlıklar; (ii) gayrimenkul; (iii) gayrimenkul üzerindeki intifa hakları ve (iv) madencilik, petrol ve gaz işletme imtiyazları. İstisnai olarak, RIGI rejimine başvuru sonrasında tek projeli işletmenin talebi üzerine, yetkili Otorite, yatırımcının üstlendiği riski göz önünde bulundurarak, proje için gerekli hizmetlerin ihale edilmesinde üstlenilen yükümlülüklerin iptali için öngörülen tutarların, söz konusu asgari yatırım tutarının en fazla %15’ine kadar asgari yatırım tutarına uygun olarak hesaplanmasına izin verir.
Yatırım projesinin yürütülmesine dâhil edilen tüm varlıklar, uygun varlıklara yapılan yatırımlar olarak kabul edilip edilmediğine bakılmaksızın, programda sağlanan teşvikler, haklar ve garantiler kapsamındadır.
RIGI Rejimine Katılma Prosedürü
RIGI rejimine katılmak ve burada belirtilen hak ve avantajları elde etmek için, tek projeli işletmelerin (i) mezkûr Yasa Tasarısı’nda belirtilen şartlar ve durumlar kapsamında bir yatırım planıyla birlikte başvuruda bulunması ve (ii) başvuru ve beraberindeki yatırım planına ilişkin yetkili makamdan onay alması gerekir. Yetkili makam (henüz belirlenmemiş ve Yürütme Organının yönetmeliklerine göre atanacak olan) yatırım planını 45 takvim günü içerisinde onaylayacak veya reddedecektir.
Başvurunun onaylanması, tek projeli işletmenin RIGI kapsamında nitelikli bir yatırımcı olduğu, yatırım planının onaylandığı ve tek projeli işletmenin projesinin RIGI rejimine bağlı kaldığı anlamına gelir.
Onay belgesi yayınlandıktan sonra, RIGI rejimine katılım ve hakların edinilme tarihi, geriye dönük olarak, başvurunun ilk sunulduğu tarih veya tek projeli işletmenin yetkili makamı tatmin edecek şekilde ilk başvurusunu tamamladığı sonraki tarih olarak kabul edilir.
Katılım tarihi ise, sırasıyla, hem proje hem de tek projeli işletme için RIGI rejimi kapsamındaki hakların edinildiği tarih [“Başlangıç Tarihi” (starting date)] olarak kabul edilir.
RIGI rejimine katılımı onaylayan yasanın ve yatırım planının tek projeli işletmeye bildirim tarihi aynı zamanda programda kalıcılık için RIGI rejiminde sağlanan taahhütlerin ve temel yasal uyum yükümlülüklerinin tek projeli işletme tarafından üstlenildiği tarih olarak kabul edilir.
Vergi ve Gümrük Teşvikleri
Tasarı kapsamında sağlanan Vergi ve Gümrük teşvikleri aşağıdakileri içermektedir: (i) tek projeli işletmelere %25 kurumlar vergisi oranı uygulanması. Bu oran, yerli şirketler ve yerel şubelerde şu anda %25 ila %35 arasında değişen Gelir Vergisi Yasası (Income Tax Law) artan oranlar ölçeğinin mevcut tabanına eşdeğerdir; (9) (ii) RIGI rejiminde öngörülen koşullar ve asgari süreler dâhilinde maddi taşınır varlıklar, madenler, taş ocakları, ormanlar ve altyapı işleri için gelir vergisinde isteğe bağlı hızlandırılmış amortisman uygulanması [Bunlar; madenler, taş ocakları, ormanlar ve benzeri varlıklar ile altyapı işlerinde amortismana tabi şahsi mallar için yıllık, eşit ve ardışık 2 taksit ve mülkün tahmini faydalı ömrünün %60’a düşürülmesi dikkate alınarak elde edilen en az yıllık, eşit ve ardışık taksitlerdir.]; (iii) vergi zararları için geçerli olan 5 yıllık devir sınırlamasının ortadan kaldırılması (10), böylece vergi zararının zaman sınırlaması olmaksızın sonraki mali dönemlerinin vergiye tabi gelirinden mahsup edilebilmesi ve tek projeli işletmeye ilave bir seçenek sunulması [Yani ilk 5 yıllık dönemin herhangi bir süre dolmadan sona ermesi durumunda vergi zararı tamamen vergiye tabi gelir tarafından absorbe edildiğinden vergi zararı üçüncü şahıslara devredilebilir]; (iv) gelir vergisi yasası kapsamındaki tutarlarda enflasyon düzeltmesi (Gelir Vergisi Yasası kapsamında aksi uygulanabilecek herhangi bir kısıtlama olmaksızın, Federal Kamu Geliri İdaresi (Administración Federal de Ingresos Públicos) tarafından bu amaçla hazırlanacak tablolara uygun olarak Tüketici Fiyatları Endeksi’ne uygun olacaktır.)(11); (v) yerleşik gerçek kişilere ve yabancı lehdarlara temettü ödemesinde uygulanan oranın %7 olarak tutulması (12)(Ancak, ödenen vergiye tabi gelirin tahakkuk ettiği mali yılın kapanışından itibaren üç yıl sonra temettü dağıtıldığında ve RIGI rejimine katılım tarihinden itibaren 7 yıl sonra tahakkuk eden kurumsal gelirin geçmiş olması şartıyla, temettü oranı RIGI kapsamında yarı yarıya yani %3,5’e indirilir.)
Uzun vadeli stratejik ihracat projelerine sahip olan tek projeli işletmeler tarafından denizcilik kiralama hizmetleri, yurtdışı kargo hizmetleri ve mühendislik, satın alma ve inşaat yönetimi hizmetleri için yabancı (yerleşik olmayan) yararlanıcılara yapılan ödemeler, aksi takdirde Gelir Vergisi Yasası Başlık V kapsamında geçerli olan kaynakta stopaj uygulamasını tetiklemez. (13)Uzun vadeli stratejik ihracat projelerinin sahibi olan tek projeli işletmeler tarafından Gelir Vergisi Yasası Başlık V kapsamındaki yabancı yararlanıcılara diğer ödemeler yapılması durumunda, daha uygun bir düzenleme olmadığı sürece, varsayılan net vergiye tabi gelir, brüt ödemelerin %30’una eşit olacaktır. Bu durumlarda stopajın belirlenmesinde, tek projeli işletme mükellefi tarafından üstlenilen verginin brüt tutarının aksi takdirde geçerli olan kısmı atılacaktır.
Yıllık bilgi beyanlarının sunulması ihtiyacı açısından, Gelir Vergisi Yasası’nın 17’nci maddesi uyarınca tek projeli işletmelerin ortakları, paydaşları veya diğer ilgili yerli kuruluşlarla yaptığı işlemler, teknikte öngörülen emsallere uygunluk kurallarına tabidir. (14)
Tek projeli işletmelerin, Banka Borçları ve Alacakları Vergisi (Tax on Bank Debits and Credits) bakımından ödenen tutarın %100’ünü gelir vergisi kredisi olarak hesaplamasına izin verilecektir. (15)
Ayrıca, gelir vergisi kapsamında, yatırım projesinin finansmanından kaynaklanan ödenen faiz ve kur farkları, Gelir Vergisi Yasası kurallarına uygun olarak, burada öngörülen kısmi kapitalizasyon kuralları dışında, tek projeli işletmelerin kârlarından düşülebilir ve/veya zararlarına eklenebilir (16), ancak bu iştirak tarihinden itibaren sayılan ilk 5 yıl için geçerli olmayacaktır.
Program kapsamındaki Katma Değer Vergisi (KDV) ile ilgili faydalar arasında, tek projeli işletmelere fatura edilen KDV tutarları için, tedarikçilerine KDV ödenmesinde veya kesin ithalatlarda KDV ödenmesi durumunda vergi makamlarına kullanılabilecek girdi kredisi Sertifikalarının verilmesi yer almaktadır. Sertifika alan tedarikçiler, vergi makamlarının 3 aylık süre içinde talep edilen geri ödeme veya transfere ilişkin bir karar vermemesi halinde, bu Sertifikalar için geri ödeme talep edebilir veya tek projeli işletmelerden aldıkları Sertifikaları, vergi makamlarının önceden onayı olmaksızın üçüncü taraflara serbestçe devredebilir. Vergi makamlarının daha sonra vergi kredilerinin doğruluğu ve mevcudiyeti konusunda farklılıklar tespit etmesi halinde, bu tür farklılıklar yalnızca tek projeli işletmelerden talep edilebilir. Tek projeli işletmeler hiçbir durumda girdi kredisi Sertifikaları ile ödenen fiili girdi kredilerini hesaplayamaz.
Sermaye malları ve malzemelerinin ithalatı, ithalat vergilerinden, istatistiklerden ve ulusal veya eyalet vergileri nedeniyle Gümrüklerde uygulanan diğer harçlardan veya stopajlardan istisna olacaktır. RIGI rejimi onaylı bir proje kapsamında elde edilen malların ihracatı, Başlangıç Tarihinden itibaren üç yıl (uzun vadeli ihracat stratejik projelerine sahip olan tek projeli işletmeler için 2 yıl) geçtikten sonra ihracat vergisinden muaf olacaktır.
Bir tek projeli işletme tarafından üretilen veya sunulan mal ve hizmetlerin ithalatı ve ihracatına ve ayrıca projenin inşası, işletimi ve geliştirilmesine yönelik varlıklara herhangi bir kısıtlama getirilmeyecektir. Bu dışarıda tutma kuralı, doğrudan kısıtlamaları, kotaları ve ithal veya ihraç edilen malların değerini değiştirebilecek diğer hükümet tedbirlerini de içerir.
Tek projeli işletmeler muhasebe kayıtlarını Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına (International Financial Reporting Standards-IFRS) uygun olarak ABD doları cinsinden tutabilirler.
RIGI rejimi kapsamında verilen vergi teşvikleri, OECD-G20 Sütun II, BEPS (base erosion and profit shifting; matrah aşındırma kâr transferi) Kapsamlı Çerçevesinin Küresel Asgari Vergi kurallarının (Gelire Dâhil Etme Kuralı/IIR veya Vergiye Tabi Olma Kuralı/STTR) uygulanması nedeniyle gelirlerin yabancı Devletlere aktarılmasıyla sonuçlanırsa veya sonuçlanabilecekse, hiçbir etkisi olmayacaktır. (17)
Bir tek projeli işletme kurmak amacıyla gerçekleştirilen şirketlerin yeniden düzenlenmesinin, aynı ticari faaliyetin devamlılığı, devam eden işletmelerin kısmen devredilmesi konusunda önceki vergi makamlarının onayı ve aksi takdirde gerekli olan tanıtım ve tescile ilişkin Gelir Vergisi Yasası kapsamındaki yükümlülüklere uyması gerekmemektedir. (18) Ayrıca, Gelir Vergisi Yasası’nda yer alan birleşmelerin ve kurumsal bölünmelerin; (i) yeniden düzenlenen kuruluşların birleşme veya bölünme anında faaliyette olmalarına; (ii) hayatta kalan kurum veya kuruluşların, yeniden yapılandırılan şirket veya şirketlerin herhangi bir faaliyetini veya diğer ilgili faaliyetlerini en az 2 yıl boyunca geliştirmeye devam etmelerine; (iii) kuruluşların, yeniden yapılanma tarihinden hemen önceki 12 aylık dönem içerisinde veya daha az olması durumunda varlık süreleri boyunca aynı veya ilgili faaliyetleri gerçekleştirmiş olmalarına ve (iv) birleşme veya bölünmenin vergi makamlarına zamanında bildirilmelerine ilişkin yükümlülüklere de uyması gerekmez. (19)
Kambiyo Avantajları
RIGI rejimi kapsamında, döviz kuru kısıtlamalarının en yaygın biçimlerinden önemli muafiyetler de öngörülmekte olup; buna tek projeli işletmelerin üçüncü yıldan (veya uzun vadeli ihracat stratejik projeleri yürüten tek projeli işletmeler durumunda ikinci yıldan) itibaren ihracat gelirlerini Arjantin pesosu (AR$) ile ülkesine geri gönderme ve takas etme yükümlülüğünden tam muafiyet ve sermaye katkıları da dâhil olmak üzere diğer işlemlerden elde edilen her türlü geliri Arjantin döviz piyasasına getirme ve Arjantin pesosu ile takas etme yükümlülüğünden muafiyet de dâhil olmak üzere, yerleşik olmayanlara verilen krediler veya hizmetlerden elde edilen gelirler de dâhildir.
Kredilerin geri ödenmesi, bu tür ödemelerin tutarı, borç, sermaye katkıları veya diğer doğrudan yatırımlar nedeniyle Arjantin döviz piyasasında ülkesine geri gönderilen ve Arjantin pesosu karşılığında değiştirilen para tutarını aşmıyorsa yatırımların ülkesine geri gönderilmesi veya temettülerin ödenmesi amacıyla Arjantin döviz piyasasına erişimi kısıtlayan bir tek projeli işletme için hiçbir döviz düzenlemesi geçerli olmayacaktır. Ayrıca, Arjantin döviz piyasasına girişin bir koşulu olarak dış borcun geri ödenmesine ilişkin uygulamanın gerekli olabilmesi koşuluyla, tek projeli işletmelerin yabancı finansal veya diğer varlıkları elinde tutması konusunda herhangi bir kısıtlama uygulanmayacaktır.
Kârların, temettülerin veya faizlerin yerleşik olmayan yararlanıcılara ödenmesi için geçerli olan kambiyo kısıtlamaları veya döviz piyasasına erişime ilişkin ön izinler, söz konusu kârların, temettülerin veya faizlerin yabancı ülkelerden kaynaklandığı ölçüde tek projeli işletmeler için geçerli olmayacaktır. RIGI rejimine katılım tarihinden itibaren döviz piyasasına giren ve yerleşen sermaye katkıları veya diğer doğrudan yatırımlar veya krediler veya diğer finansal olanaklar için de önceki paragrafta öngörülen miktar sınırı geçerli olmayacaktır.
Vergi, Gümrük ve Kambiyo Çerçevesinde İstikrar Rejimi
Tek projeli işletmelere vergi, gümrük ve kambiyo kuralları üzerinde uygulanan 30 yıllık bir istikrar rejimi dönemi tanınmaktadır. Bu rejim uyarınca, tek projeli işletmelere uygulanan vergiler, 30 yıllık dönemin tamamı boyunca Başlangıç Tarihinde yürürlükte olan vergiler olacaktır. Tek projeli işletmeler, istikrar döneminde vergilerin kaldırılmasından ve genel olarak uygulanan oranların düşürülmesinden eşit derecede yararlanacaktır. (20)
Ardışık aşamalarda yürütülecek uzun vadeli ihracat stratejik projeleri söz konusu olduğunda, yetkili makam, 30 yıllık istikrar süresinin, projenin her aşamasının tahmini başlangıç tarihinden itibaren sayılmasını temin edebilir. Birinci aşama, Yasa metni ve buna göre çıkarılacak yönetmelik uyarınca ilk iki yıl için %40 oranındaki asgari yatırım taahhüdünü karşılamaktadır.
Aşağıdaki durumlarda RIGI rejimi kapsamında istikrarlı vergilerde bir artış olduğu anlaşılacaktır: Vergi oranları veya vergi tutarları arttığında; vergi muafiyetlerinin tamamen veya kısmen yürürlükten kaldırılması veya vergilendirilmeyen faaliyetler veya varlıkların vergilendirilmesi; vergi matrahını belirlemeye yönelik mekanizmalar veya prosedürler, söz konusu vergi matrahının artmasına neden olacak sonraki yönergeler veya koşullar yoluyla değiştirilir; istisna edilen veya kapsanmayan durumlar ise vergi kapsamına alınır. Gelir Vergisi Yasası Başlık V’de öngörülen yabancı yararlanıcılara ödemeler yapılması durumunda, mali (fiskal) istikrar aynı zamanda aşağıdakileri de kapsar: Cari oran veya tutarlardaki artış ve Arjantin kaynağından elde edildiği varsayılan net kârın belirlenmesine yönelik yüzdeler ve/veya mekanizmalardaki değişiklik.
Tersine, RIGI rejimi kapsamındaki vergi istikrarı şunları içermemektedir: Belirli bir dönem için çıkarılan düzenlemelerin uzatılması, belirli bir dönem için çıkarılan muafiyetlerin sona ermesi, kontrol veya doğrulama düzenlemeleri, sosyal güvenlik katkıları ve KDV oranlarındaki artış.
Tek projeli işletmeler aynı zamanda gümrük istikrarından da faydalanmaktadır ki; bu, Başlangıç Tarihi itibarıyla ithalat ve ihracata uygulanan vergilerin daha sonra değiştirilemeyeceği anlamına gelir. Benzer bir biçimde, tek projeli işletmeler Başlangıç Tarihi itibarıyla mevcut olan borsa düzenlemelerinin istikrarından yararlanmaktadır.
Tek projeli işletmelerdeki hisse senetleri, paylar veya özsermaye iştirakleri, yetkili makamın önceden izni olmadan serbestçe devredilebilir; ancak yerli veya yabancı finansal kuruluşlara veya kredi kuruluşlarına rehin vermek, garanti olarak devretmek, emanete koymak veya bunlara ilişkin başka garanti mekanizmalarına girmek için yetkili makamın önceden izninin alınması (yalnızca sonraki bir bildirim gereklidir) gerekir.
Eyaletler, Buenos Aires Özerk Şehri ve belediyeler RIGI rejimine uymaya davet edilmektedir. RIGI rejimine bağlı kalanlar, kamu hizmetlerinin sunumu için konulan vergiler dışında, tek projeli işletmelere yeni vergiler koymaktan kendilerini alıkoyuyorlar. 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla mevcut olanlara ilişkin olarak yeni bir vergiyi doğuran olay oluştuğunda veya vergiyi doğuran olay, vergi matrahı, oranı, kesintileri, muafiyetleri ve/veya indirimleri belirlendiğinde ve/veya anılan tarih itibarıyla mevcut olan vergilerin diğer herhangi bir unsuru sonradan değiştirildiğinde ve dolayısıyla daha büyük bir vergi yükü anlamına geldiğinde yeni veya artan il/bölge vergisinin veya yerel verginin var olduğu anlaşılacaktır.
Mevcut veya gelecekte oluşturulacak kamu hizmetlerine ilişkin vergiler söz konusu olduğunda, bu tutarlar sunulan hizmetin özellikli maliyetini aşamaz ve ayrı ayrı dikkate alınır. Satışlar, brüt gelirler, kârlar veya benzeri parametreler esas alınarak ölçüldüğünde bir oranın sağlanan hizmetin spesifik maliyetini aştığı anlaşılacaktır.
RIGI rejimi, yasanın Resmi Gazetede yayımlandığı gün yürürlüğe girecektir. Yürütme Organı, yasanın Resmi Gazetede yayımlanmasından itibaren 30 gün içinde düzenleme yapmayı taahhüt etmektedir.
Son Sözler
Mevcut yönetim altında, ekonomi politikası kararları önceki yirmi yıldaki devlet müdahalesinden, serbest piyasa ekonomisi için yeni bir çerçeve oluşturmaya doğru kaymıştır. Bu bağlamda, Senato tarafından onaylandıktan sonra yasa tasarısı (21)çok önemli bir yasa olacak ve özellikle RIGI rejimi, Arjantin’de doğrudan yabancı yatırımı teşvik etmeyi amaçlayan ileriye doğru atılmış önemli bir adım olacaktır. Mali pakette öngörülen Gönüllü Kamuyu Aydınlatma Rejimi ile birlikte (Bkz. yukarıdaki 1/1.1.), yerleşiklerin elindeki önceden beyan edilmemiş mali varlıkların RIGI rejiminden yararlanan yatırımları artırmak için kanalize edilebilmesi de beklenmektedir.
Sürekli değişen ve dönemsel olarak kötüleşen bütçe dengesizlikleriyle baş etmek ve ödemeler dengesi açıklarından kaynaklanan döviz sıkıntılarıyla yüzleşmek için vergi ve gümrük hükümlerindeki yüksek değişkenlik ile karakterize edilen bir ülkede; anılan Tasarıda öngörülen tercihli vergi, gümrük ve kambiyo çerçevesi için RIGI rejiminin 30 yıllık istikrar döneminin güvenilirliğini tetiklemesi son derece memnuniyet vericidir.
Bununla birlikte RIGI rejimi, örneğin, faydaların, henüz yasal olarak atanmış olmasa da, büyük olasılıkla vergi makamlarından farklı bir kamu kurumu olacak yetkili bir makam tarafından bir yatırım projesinin onayına bağlanması gibi, geçmişte sektörel ve bölgesel teşvik rejimleri kapsamında sağlanan vergi teşviklerinin bazı usul eksikliklerini tekrarlamaktadır. Bu anlamda, daha sonraki vergi makamlarının denetim ve doğrulamasına tabi olarak, ilgili bilgilerin basit bir başlangıç ve sürekli olarak arşivlenmesi gibi daha yüksek düzeyde bir otomasyon tercih edilebilirdi. (22)
RIGI rejimi kapsamında sağlanan özel avantajlar açısından, bunların mevcut genel vergi, gümrük ve kambiyo çerçevesini iyileştirdiği doğrudur. Bununla birlikte, gelir vergisi ile ilgili bazı iyileştirmeler, RIGI rejiminin ötesinde, genel olarak kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, yeni piyasa odaklı politika zamanlarının gerçek bir göstergesi olarak kabul edilebilirdi. Bunlar arasında, diğerlerinin yanı sıra; (i) kurumlar vergisi oranının %25’e düşürülmesi, (ii) net işletme zararlarının (NOL) devredilme süresinin mevcut yetersiz 5 yıllık dönemin ötesine uzatılması; (iii) Gelir Vergisi Yasası kapsamında halen mevcut görünen kısıtlama olmaksızın, net işletme zararlarının enflasyonunun güncellenmesi de dâhil olmak üzere, gelir vergisi içindeki enflasyonun güncellenmesi; (iv) yerleşik bireylere ve yabancı bireysel veya kurumsal lehdarlara ödenen temettülere ilişkin mevcut %7’lik vergi oranının yarıya indirilmesi; (v) stopajların kaynağında ortadan kaldırılması veya uzun vadeli stratejik ihracat projelerinin sahipleri olan tek projeli işletmelere RIGI rejimi kapsamında sağlanan stopaja tabi ödemeler için varsayılan Gelir Vergisi Yasası net matrahının en azından %30’una düşürülmesi.
Alternatif olarak, proje bazında onaya tabi özel bir rejimin tasarlanmasına gerek kalmadan, bu amaç için tanımlanan “büyük yatırım projeleri”ne Gelir Vergisi Yasası kapsamında benzer faydalar sağlanabilirdi. Bu tasarım, daha fazla şeffaflığı korurken, avantajlı bir muamelenin sağlanmasında otomasyona katkıda bulunabilirdi. Tek projeli işletmeler ayrıca uzun vadeli istikrar aradığında, talep ve onay üzerine bir rejim sürdürülebilirdi.
Son olarak, RIGI rejiminin onaylanmış projelere sahip tek projeli işletmeleri muaf tuttuğu mevcut kambiyo kısıtlamaları, sınır ötesi işletmeleri teşvik etmek ve dolayısıyla miras alınan, etrafı çevrili Arjantin özel sektör ekonomisinden faydalanmak amacıyla tüm paydaşlar için yakında kaldırılmalıdır.
(1) RIGI: [“Arjantinlilerin Özgürlüğünün Temelleri ve Başlangıç Noktaları Yasası” (Law of Grounds and Starting Points for the Freedom of Argentines)]