Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Vergi

Yavuz AKBULAK
Yavuz AKBULAK
4641OKUNMA

“Almanya’da Kripto Paraların Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançların Vergilendirilmesi” üzerine

Günümüzde, kripto paraların (cryptocurrency) ve token’lerin (jetonların) kullanımı giderek artmaktadır. Tüm zamanların en yüksek seviyelerine ulaşan sabit ve sınırsız değer kazanımlarının algılanmasıyla, çoğu ulusal ve yerel vergi yasaları bu şaşırtıcı koşunun önemli ölçüde gerisinde kalmıştır. Basit kripto paralar zaten geçmişten gelen bir şeydir, çünkü hem değiştirilebilir/geri ödenebilir hem de değiştirilemez/geri ödenemez tokenler artık kripto dünyasında ilginin ön saflarında yer almaktadır. Bu minvalde, kripto paralarla ilgili günümüzün temel sorunlarından biri vergilendirilmedir[1]. Ancak, vergi hukuku bilimi vergilendirme konusunda henüz yolun başında denilebilir.

Bu yazıda, Almanya özelinde kripto paraların/varlıkların elden çıkarılmasından elde edilen gelirlerin/kazançların vergilendirilmesi üzerinde durulacaktır.

Alman Vergi Sisteminin genel esasları

Alman vergi sistemi, tipik olarak bir kanun hukuku sistemi üzerine yerleştirilmiştir. Bu, gerçek kişilerin gelir vergisi perspektifinden bakıldığında, vergilendirilebilecek her şeyin yasalarda yer almasıdır. Buna, bazen ‘programlı sistem’ de denilir.

Almanya’da gelir, yalnızca yedi kategoriden biri altında toplanabilirse vergilendirilebilir. Alman Gelir Vergisi Kanununda gelir kategorileri/unsurları ayrıntılı olarak sayılmıştır [2]:

  1. Serbest meslek gelirleri,
  2. Emek gelirleri (ücret),
  3. Sermaye varlıkları,
  4. Ticari kazançlar,
  5. Tarım ve ormancılık,
  6. Kira gelirleri ve
  7. Diğer gelirler.

Dolayısıyla vergiye tabi olmayan bu yedi kategori dışında gelir elde etmek mümkündür. Buna klasik bir örnek, piyango ikramiyeleridir. Aslında, tamamen vergiden istisna değildir ama yine de Alman gelir vergisi sisteminin kapsamı dışındadır. Bu da, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) ‘kaynaktan elde edilen tüm gelirleri’n vergilendirilmesine ilişkin federal vergi kavramı gibi gelir vergisi sistemlerinin aksini ifade etmektedir.

Bu durumda, kripto paraların elden çıkarılmasından elde edilen kazançların gerçek kişiler için vergiye tabi olup olmadığı önem taşımaktadır.

Yukarıdaki yedi gelir kategorisinden dördü (yani 1, 2, 5, 6) kripto paraların elden çıkarılmasından elde edilen kazançların vergilendirilmesinde açıkça uygulanamaz. Varsayım olarak, ticari kazanç kategorisi de ekarte edilebilecektir. Arta kalan iki makul gelir kategorisidir: Sermaye varlıklarından elde edilen kazançlar ve diğer gelirler. Bu konudaki hakim görüş, sermaye kazancı kategorisinin de atlanması ve kripto paraların elden çıkarılmasının diğer gelirler kategorisinde değerlendirilmesi yönündedir[3].

Bu arada, Alman gelir vergisinin en kavramsal ilkesi şudur: “ödeme gücü ilkesi”. Alman Anayasası’na göre ‘[bütün] insanlar kanun önünde eşittir.’

Almanya’da Kripto paraların elden çıkarılmasından sağlanan kazançların vergilendirilmesi [4]

Kripto paraların satışından, takasından veya harcamasından elde edilen kârlar üzerinden vergi ödenip ödenmeyeceği konusunda belirleyici faktör, kripto paraların elde tutulma süresidir. Kripto para bir yıldan fazla elde tutulduysa, elde edilen kâr gelir vergisinden istisnadır.

Diğer taraftan;

  1. Bir yıl veya daha uzun süre sahip olunduktan sonra kripto paralar satılırsa, takas edilirse veya harcanırsa[5];
  2. Kısa vadeli yatırımlardan elde edilen toplam yıllık kâr tutarı 600 avrodan az olursa,
  3. Mali yıl boyunca kripto paralardan (ve diğer kaynaklardan) ilave gelir olarak 256 avrodan daha az kazanç sağlanırsa

yine herhangi bir vergilendirme (gelir vergisi) söz konusu değildir.

Ancak, kripto para bir yıldan daha kısa bir süre elde tutulduysa, sağlanan kâr normal Gelir Vergisi tarifesi üzerinden vergilendirilir. Almanya’da ‘gerçek kişiler’ bakımından gelir vergisi tarifesi son durum itibarıyla şöyledir:

Not: Almanya’da Gelir Vergisi’nin yanı sıra herkes, gelir vergisinin %5,5’i ile sınırlı olmak üzere Birlik/Dayanışma Vergisi (Solidarity Tax; Solidaritätszuschlag) de ödemek zorundadır.

Örnek: Hilda, Temmuz ayında 0,1 Bitcoin’i 1.000 avroya satın alır ve Kasım’da 1.800 avroya satar. Aldığı yıl içinde kripto parasını sattığından ve elde ettiği kâr vergiden istisna tutar olan 600 avro sınırını/eşiğini aştığından, yıllık gelirine 800 avro eklemiştir. Gelir Vergisi tarifesine göre bu kazanç üzerinden vergilendirilecektir.

 Kripto paralarda teminatlı (türev vb.) alım satımların vergisel durumu[6]

Marj ticareti (margin trading) isminden de anlaşılabileceği gibi sisteme teminat verilerek teminatın seçilecek katlarda işlem yapılmasına olanak tanıyan alım satım türüdür. Örneğin marj ticareti ile teminat vererek eldeki varlığın 2 veya 3 katına kadar işlem yapılabilir. Katlar platformdan platforma değişiklik gösterir. Kripto paraların kendisi zaten oldukça riskli varlıklar olduğundan, marjlı işlemlerde bu risk çok daha yüksektir.

Federal Merkezi Vergi İdaresi (German Federal Central Tax Office; Bundeszentralamt für Steuern; BZSt) kripto marj ticareti (teminatlı alım satım), kripto para türevleri ve kripto para vadeli işlemlerinin vergisel etkileri hakkında henüz bir kılavuz yayınlamamıştır.

Marj işlemlerinden elde edilen kârlar, yalnızca kripto para teslim edilmez, fark kapatılırsa sermaye kazancı (değer artış kazancı) olarak sınıflandırılabilir. Bu arada, kripto para teslim edilirse, özel varlık satış işlemi olarak görülür. Bu ikisinin farklı vergisel sonuçları söz konusudur:

  • Sermaye kazançları, gerçek kişiler bakımından sabit %25 oranında gelir vergisi stopajına tabidir.
  • Özel varlık satış işlemleri, elde edilen gelir/kazanç elde bir yıldan az tutulan bir varlıktan inikat ettiğinde, normal Gelir Vergisi tarifesi üzerinden vergilendirilir; ancak elde tutulma süresi bir yıldan fazlaysa, sağlanan kârın tamamı gelir vergisinden müstesnadır.
  •  

Sermaye kazancı için, sağlanan gelir ile ilgili giderlerin/harcamaların (örneğin alım satım komisyonları/ücretleri) yıllık yalnızca 801 avroya kadar düşülebildiği ve bir yıllık elde tutma süresinin geçerli olmadığının da not edilmesi önemlidir.

Bu arada türev ürünler için ödenmesi gereken gelir vergisi, belirli ürüne bağlı olup; marj ticaretine benzer şekilde yatırımcının temel kripto parasını/varlığını edinip edinmediğine bağlıdır. Ürün kripto varlık almaya neden olmazsa ve bunun yerine farkın ödenmesi sağlanırsa, elde edilen karlar sermaye geliri/kazancı olarak görülür ve sabit %25 oranında gelir vergisi stopajına tabi tutulur.

Beri yandan, pozisyon kapatıldığı esnada kripto para/varlık satın alınırsa, bu özel varlık (private asset) satış işlemi olarak görülür ve sağlanan kazanç normal Gelir Vergisi tarifesine tabi olur.

Kripto paralarda vergilendirme bakımından göz önünde bulundurulması gereken bir diğer önemli nokta, 2021 yılında vergi yasasındaki değişikliktir; bu, birçok vadeli işlem (ve potansiyel olarak diğer bazı türev ürünler ve marjlı işlemler) için kayıpların artık kısıtlama olmaksızın sermaye varlıklarından elde edilen gelirler ile dengelenemeyeceği anlamına gelir. Daha açık belirtmek gerekirse, vadeli işlemlerden kaynaklanan zararlar/kayıplar, yalnızca vadeli işlem işlemlerinden elde edilen karlar ve opsiyon işlemlerinden elde edilen gelir ile mahsup edilebilir ve burada 20.000 avro tutarında bir zarar mahsup eşiği söz konusudur.

 Konuya ilişkin Almanya’daki bir dava hakkında kısa bilgi

Almanya’da vergi yükümlüsü bir Alman mukim, kripto paralarda gelir vergisi değerlendirmesine karşı dava açmıştır. Bu gelir vergisi değerlendirmesi, kripto paraların elden çıkarılmasından elde edilen kazançları içermektedir. Baden-Württemberg eyaletindeki Baden-Württemberg Bölge Vergi Mahkemesi[7] davayla ilgilenmektedir.

Mükellef iddiasını iki temele dayandırmıştır: İlki, kripto paraların elden çıkarılmasından elde edilen kazançların Alman gelir vergisi sisteminin dışında olduğudur. Mahkeme, bu pozisyonu reddetmiştir. İkinci dayanak ise, vergilendirmede yapısal bir eksiklik olduğudur. Hâlihazırda, bu karara karşı Federal Vergi Mahkemesi’ne yapılan temyiz başvurusu derdesttir.

Öte yandan, Almanya Federal Anayasa Mahkemesi’nin 9 Mart 2004 tarihli ve 2 BvL 17/02 sayılı Kararında[8], vergilendirmeye ilişkin rehber ilkeler belirlenmiştir. Buna göre;

  • Vergi hukuku açısından, Anayasa’nın 3(1) maddesindeki eşitlik ilkesi, vergi mükelleflerinin bir vergi kanunu karşısında hukuken ve fiilen eşit olarak yükümlü kılınmasını gerektirmektedir. Vergilendirmenin başarısındaki eşitlik, tahsilat sürecinin yasal tasarımı nedeniyle temelden kaçırılırsa, bu, vergilendirmenin yasal dayanağının anayasaya aykırılığına neden olabilir.
  • Maddi yükümlülüğü oluşturan vergi standardının normatif emri ile uygulanması amaçlanmayan tahsilat kuralı arasındaki çelişki, anayasa hukuku tarafından yasaklanmıştır. Hukuk normlarının deneye dayalı verimsizliği otomatik olarak eşitsizliğe değil, kanunun etkisizlikle çelişen normatif eksikliğine yol açar.

Aynı karara göre; gayrimenkul ve gayrimenkule ilişkin medeni hukuk hükümlerine tabi haklar söz konusu olduğunda iki yıldan fazla olmamak üzere, diğer varlıklarda ise, özellikle menkul kıymetler için altı aydan fazla olmamak üzere, alış ile satış arasındaki sürenin geçtiği satış işlemleri, spekülatif işlemlerdir.

(Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.)

Kaynaklar

“Virtual Currency (VC)”, BaFin, German Federal Financial Supervisory Authority, 11.12.2017, < https://www.bafin.de/EN/Aufsicht/FinTech/VirtualCurrency/virtual_currency_node_en.html > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

[1] Bu konuda aşağıdaki derlemeye/çeviriye/çalışmaya bakılabilir:

  • Yavuz AKBULAK, Evren ötesinde (Metaverse) elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine ilişkin uluslararası mecrada yer alan ön düşünceler, Vergi Algı, 06 Haziran 2022
  • Yavuz AKBULAK, Kripto Varlıklarda Vergilendirme Rejimlerine Dair Ülke Uygulamaları (Derleme), Legal Blog, 05 Mayıs 2022
  • Yavuz AKBULAK, “Küresel Kripto Düzenlemesi Kapsamlı, Tutarlı ve Koordineli Olmalıdır” (Çeviri), Leges Eğitim Blogu, 30 Ocak 2022

[2] Bu konuda aşağıdaki kaynaklara bkz.

  • Almanya Vergi Kanunu (Madde 19 vd.): < https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_ao/englisch_ao.html#p0153 > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022
  • Avrupa Komisyonu, Vergilendirme ve Gümrük Birliği, Alman Gelir Vergisi < https://ec.europa.eu/taxation_customs/tedb/legacy/taxDetail.html > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

Income from the following sources is subject to income tax:

  1. Agriculture and forestry,
  2. Trade or business,
  3. Independent personal services,
  4. Dependent personal services,
  5. Investment of capital,
  6. Rentals and leasing,
  7. Other income designated in section 22 of the Income Tax Act, such as income from statutory pensions insurance or income from private sale transactions.

[3] Ayrıntılı bilgi için bkz. Florian S. Zawodsky (Ernst&Young GmbH, Germany) and Andre Thoss (Senior Consultant EY Germany), No Taxation of Cryptocurrency Gains in Germany? Kluwer International Tax Blog, January 20, 2022, < http://kluwertaxblog.com/2022/01/20/no-taxation-of-cryptocurrency-gains-in-germany/#_ftnref4 > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

[4] Arthur Teller (CPA), Guide to Crypto Taxes in Germany, July 29, 2022, < https://tokentax.co/blog/crypto-taxes-in-germany > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022; Cryptocurrency taxation in Germany, < https://www.bitcoin.com/get-started/cryptocurrency-taxation-in-germany/ > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

[5] Bu konuda Alman Maliye Bakanlığı’nın 10 Mayıs 2022 tarihli bültenine bakılabilir: “Einzelfragen zur ertragsteuerrechtlichen Behandlung von virtuellen Währungen und von sonstigen Token” (Sanal paralar ile diğer token’lerde gelir vergisine ilişkin bireysel sorular), < https://www.bundesfinanzministerium.de/Content/DE/Downloads/BMF_Schreiben/Steuerarten/Einkommensteuer/2022-05-09-einzelfragen-zur-ertragsteuerrechtlichen-behandlung-von-virtuellen-waehrungen-und-von-sonstigen-token.pdf?__blob=publicationFile&v=1 > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

[6]Crypto Tax Guide Germany 2022 [Kryptowährung Steuer], 31 May 2022, < https://koinly.io/guides/crypto-tax-germany/ > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

[7] Bu konuda bkz. Florian S. Zawodsky (Ernst&Young GmbH, Germany) and Andre Thoss (Senior Consultant EY Germany), No Taxation of Cryptocurrency Gains in Germany? Kluwer International Tax Blog, January 20, 2022, < http://kluwertaxblog.com/2022/01/20/no-taxation-of-cryptocurrency-gains-in-germany/> Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022; FG Baden-Württemberg, 11 Haziran 2021 tarihli ve 5 K 1996/19 sayılı karar için bkz. Kripto para birimlerinin satışından elde edilen kazançlar için § 23 EStG'ye göre vergi yükümlülüğü (“Steuerpflicht nach § 23 EStG für Gewinne aus der Veräußerung von Kryptowährungen”), < http://lrbw.juris.de/cgi-bin/laender_rechtsprechung/document.py> Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

[8] < https://www.bundesverfassungsgericht.de/SharedDocs/Entscheidungen/DE/2004/03/ls20040309_2bvl001702.html > Erişim Tarihi 03 Ağustos 2022

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor