Ahmet KAYAGiriş: 21.01.2025 - 08:19Güncelleme:23.01.2025 - 11:29

443OKUNMA

Aerosol üretiminde kullanılan LPG teslimlerinde ÖTV uygulaması

4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa (ÖTV Kanunu) ekli (I) sayılı listede petrol, doğalgaz ve türevlerine yer verilerek söz konusu listedeki mallar ÖTV’ye tabi tutulmuştur. LPG, diğer bir ifadeyle sıvılaştırılmış petrol gazı, ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer almakta ve maktu tutarda ÖTV’ye tabi bulunmaktadır.

30/9/2014 tarihli ve 2014/6881 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile LPG’nin aerosol üretiminde kullanılması durumunda uygulanacak vergi tutarında farklılaştırmaya gidilmiştir. Buna göre, LPG’nin imalatçılar tarafından aerosol üretiminde girdi olarak kullanılması halinde, ÖTV tutarı sıfır olarak uygulanacaktır. Bu durumda, imalatçıların LPG’yi satın alırken ödediği ÖTV’nin iade edilmesi gerekmekte olup konuya ilişkin düzenlemelere Özel Tüketim Vergisi (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde yer verilmiştir.

LPG’nin yurtiçinden satın alınması veya ithal edilmesinin yanı sıra ÖTV’ye tabi olan/olmayan aerosol üretiminde kullanılması durumlarına göre ÖTV uygulaması değişkenlik göstermekte olup bu çalışmamızda konu genel hatlarıyla ele alınmıştır. Çalışmamızda detaylı usul düzenlemelerinden ziyade uygulamanın esaslarına yer verilmiştir.

1. Aerosol ve aerosol kap kavramları ile LPG’nin aerosol üretiminde girdi olarak kullanılması

Üretim girdisi olarak geniş bir yelpazede kullanım alanı bulan LPG, aerosol ürünlerde itici gaz olarak kullanılmaktadır.

Aerosol Kaplar Yönetmeliğinde aerosol kap şu şekilde tanımlanmıştır: “Metal, cam veya plastikten yapılmış; sıvı, macun veya toz ya da bunlar olmaksızın basınçla sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya basınç altında çözülmüş bir gaz içeren ve içindekini köpük, macun, toz ya da sıvı faz halinde, gazda sıvı zerrecikleri veya katı olarak dışarı püskürtebilecek mekanik bir tertibat takılmış, tekrar kullanılamayan kabı ifade eder.”

ÖTV (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde aerosolün tanımı şu şekilde yapılmıştır: “Aerosol Kaplar Yönetmeliğinde tanımlı kaplar içerisinde yer alan ve itici gaz marifetiyle basınç altında tutulan sıvılaştırılmış püskürtmeli gazlı ürünleri ifade eder.”

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulunun aerosol ürünlerin kapasite kriterleri hakkındaki 2013 tarihli ve 123 sayılı Kararı ile “Aerosol Ürünler Kriteri” kabul edilmiştir. Söz konusu kararda aerosollerin formülasyonuna ilişkin bilgilere yer verilmiş ve aerosol, bir itici gazla bir aerosol kabından dağıtılabilen ürünler olarak tanımlanmıştır. Söz konusu kriter belgesinde LPG’nin deodorant, sprey, köpük, temizleyici vb. ürünlerde itici gaz olarak kullanılabileceği ifade edilmektedir.

ÖTV uygulaması bakımından hangi ürünlerin aerosol olarak değerlendirileceği önem arz etmektedir. LPG’nin herhangi bir üretim aşamasına tabi tutulmadan yalnızca aerosol kabına doldurulup satılması halinde, elde edilen ürün aerosol olarak değerlendirilmemektedir. Konuya ilişkin olarak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen bir özelgede, “LPG'nin satın alındıktan sonra sadece aerosol kaplar içerisine doldurulmak suretiyle çakmak gazı olarak satılması halinde bu işleminin aerosol üretimi olarak kabul edilmesi söz konusu olmayacaktır.” şeklinde görüş bildirilmiştir. Vergi İdaresinin bu görüşü, TOBB’un Aerosol Ürünler Kriteri’nde yer alan aerosol formülasyonuyla uyumludur. İdare tarafından verilen bir başka özelgede, LPG’nin diğer hammaddelerle karıştırılarak çakmak gazı üretilmesi halinde üretilen ürünün aerosol ürün kapsamına girip girmediğinin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından tespit ettirilmesi gerektiği ifade edilerek aerosol ürün kapsamına girmesi halinde uygulamadan faydalanılabileceği şeklinde görüş bildirilmiştir.

Dikkat edilmesi gereken husus, LPG’nin aerosol üretiminde girdi olarak kullanılması şartıdır. Üretim sürecinde LPG’nin yardımcı madde veya sarf malzemesi olarak kullanılması durumunda ÖTV mevzuatının genel hükümleri uygulanacak, söz konusu işlemler 2014/6881 sayılı BKK kapsamında değerlendirilmeyecektir.

Anlaşılacağı üzere, vergi farklılaştırmasının uygulanabilmesi için üretilen ürün aerosol niteliğinde olmalı, LPG diğer hammaddelerle birlikte ürün içeriğinde girdi olarak kullanılmalıdır.

2. Aerosol ürünlerinin ÖTV Kanunu karşısındaki durumu

ÖTV’ye tabi mallar, ÖTV Kanununa ekli listelerde yer alan mallardır. Aerosol ürünlerin bir kısmı (Örn. deodorant) ÖTV Kanununa ekli (IV) listede yer aldığından ÖTV’ye tabi iken diğer bir kısmı (örn. boya spreyi) söz konusu listelerde yer almadığından ÖTV’ye tabi değildir.

ÖTV Kanununa ekli (IV) listede malların GTİP numaralarına, isimlerine ve vergi oranlarına yer verilmiştir. (IV) listede yer alan mallar nispi (oransal) vergiye tabidir. Üretilen malların GTİP numarasının tespitinde malın nevi dikkate alınacaktır. Bu konuda tereddüt yaşanması durumunda üretim reçetesiyle Ticaret Bakanlığına başvurulması mümkündür.

(IV) sayılı listedeki malların ithalatı veya imal ya da inşa edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı ÖTV’nin konusuna girmektedir. Vergilendirme dönemi, (IV) sayılı listelerdeki malların tesliminde, faaliyette bulunulan takvim yılının birer aylık dönemleridir. Beyanname vergilendirme dönemini izleyen ayın onbeşinci günü akşamına kadar mükellefin katma değer vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine verilir, beyan edilen vergi aynı süre içinde ödenir.

3. Aerosol imalatında kullanılan LPG’nin ÖTV Kanunu karşısındaki durumu

ÖTV Kanununun 1. maddesinde Kanuna ekli (I) sayılı listedeki malların ithalatçıları veya rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışının ÖTV’ye tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. 2711.19.00.00.11 G.T.İ.P. numaralı "Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) Diğerleri" ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listenin (A) cetvelinde yer almakta olup 31/12/2024 tarihi itibariyle kilogram başına 9,1983-TL tutarında ÖTV’ye tabi bulunmaktadır. 30/9/2014 tarihli ve 2014/6881 sayılı BKK ile yürürlüğe konulan Kararın 1. maddesinde LPG’nin vergi tutarının, bu malın imalatçılar tarafından aerosol üretiminde kullanılması halinde sıfır olarak uygulanacağına yönelik düzenleme yapılmıştır.

Öte taraftan (I) sayılı listedeki malların teslimi verginin konusunu teşkil ettiğinden ÖTV Kanununun 2. maddesinde düzenlenen teslim ile teslim sayılan hallere değinmekte fayda vardır. Söz konusu Madde hükmünde teslimin tanımı “bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesi” olarak yapılmıştır. Öte taraftan “Vergiye tabi malların, vergiye tabi olan malların imali dışında her ne suretle olursa olsun kullanılması, sarfı, işletmeden çekilmesi veya işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi” teslim sayılan haller arasında yer aldığından konumuza özelinde önem arz etmektedir.

Yukarıda yer verilen Kanun hükümlerinden anlaşılacağı üzere, (I) sayılı listede yer alan LPG’nin ithalinde ÖTV’nin doğmamakta ve ithal LPG’nin üretiminde kullanıldığı aerosolün ÖTV’ye tabi olup olmaması vergisel anlamda farklı sonuçlar doğurmaktadır.

(I) sayılı listedeki mallar için vergilendirme dönemi her ayın ilk onbeş günlük birinci ve kalan günlerinden oluşan ikinci dönemdir. Beyanname, (I) sayılı listedeki mallar için vergilendirme dönemini izleyen onuncu günü akşamına kadar mükellefin katma değer vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine verilir, beyan edilen vergi aynı süre içinde ödenir.

3.1. Uygulamadan yararlanmak için temel şartlar

Uygulamadan yararlanmak için gerekli şartlar ile iade ve teminat çözümü taleplerine ilişkin düzenlemelere ÖTV (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde yer verilmiştir. Söz konusu düzenlemeler oldukça detaylı olduğundan çalışmamızda yalnızca temel gerekliliklere yer verilmiştir.

• Uygulamadan yalnızca ÖTV (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde belirtilen şartları taşıyan mükelleflere başvuruları üzerine ilgili vergi dairesince verilen “L.P.G. Satın Alma İzin Belgesi”ne sahip üreticiler yararlanabilir.
• Uygulama kapsamında LPG, yalnızca ÖTV (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinde belirtilen şartları taşıyan mükelleflere başvuruları üzerine ilgili Defterdarlık tarafından verilen “L.P.G. Dağıtım İzin Belgesi”ne sahip dağıtıcılar tarafından teslim edilebilir.
• LPG’nin satın alma tarihini, ithal edilen LPG’nin ise ithal tarihini takip eden ay başından itibaren 12 ay içinde aerosol üretiminde kullanılması gerekmektedir.
• LPG’nin ÖTV’ye tabi olmayan aerosol imalinde kullanılması halinde, aerosolün üretimde kullanılması gereken12 ay içerisinde iade talebinde bulunulabilir. Ancak 12. ay içerisindeki kullanımlara ilişkin iade talepleri, bu ayı takip eden ay sonuna kadar yapılabilir.
• LPG’nin ÖTV’ye tabi olan aerosol imalinde kullanılması halinde üretilen aerosolün vergisinin beyan dönemini takip eden ay başından itibaren 6 ay içerisinde iade talebinde bulunulabilir.

3.2. Yurtiçinden ÖTV ödenerek alınan LPG’nin aerosol üretiminde kullanılması

ÖTV tek aşamalı bir vergi türü olduğundan, ÖTV ödenerek satın alınan LPG’nin vergiye tabi olmayan malların imalatında kullanılması durumunda LPG için tekrardan ÖTV hesaplanması gerekmeyecektir. Bu nedenle, yurtiçinden ÖTV hesaplanarak alınan LPG’nin ÖTV’ye tabi olan/olmayan mal üretiminde kullanılması LPG açısından ÖTV uygulamasında herhangi bir farklılık oluşturmamaktadır. Bununla birlikte üretilen aerosolün ÖTV karşısındaki durumu, LPG alınırken ödenen ÖTV’nin iadesinin talep edileceği dönem açısından önem arz etmektedir.

ÖTV’ye tabi olmayan aerosol üretiminde sarf edilen LPG’ye isabet eden ÖTV’nin iadesinin talep edilebilmesi için sarfiyat yeterli iken; ÖTV’ye tabi mallarda sarf edilen LPG açısından iade talep edilebilmesi için üretilen aerosolün satılması gereklidir. Nitekim iade talep dilekçesiyle birlikte aranılan belgeler arasında ÖTV’ye tabi aerosollerin açısından satış faturaları da yer almaktadır.

Öte yandan, LPG’nin doğrudan ÖTV mükelleflerinden satın alınması zorunlu değildir. Rafineri tarafından dağıtıcıya ÖTV hesaplanarak satılan LPG’nin daha sonra aerosol üreticisine teslim edilmesi halinde, teslim bedeline dahil edilen ÖTV tutarının üretici adına düzenlenen faturada gösterilmesi yeterlidir.

3.3. İthal LPG’nin Aerosol Üretiminde Kullanılması

Dahilde işleme izin belgesi sahibi aerosol üreticileri, aerosol üretiminde kullanacakları LPG’yi yurtiçinden satın alabileceği gibi doğrudan ithal de edebilirler.

(I) sayılı listede yer alan malların ithali ÖTV’nin konusuna girmediğinden LPG’nin ithalinde ÖTV doğmayacaktır. Bununla birlikte, ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listedeki malların ithalinde, bu mallar için yürürlükte olan ÖTV tutarında teminatın Gümrük İdaresine verilmesi gerekmektedir.

3.3.1. İthal LPG’nin ÖTV’ye tabi aerosol üretiminde kullanılması

LPG’nin ÖTV’ye tabi aerosol üretiminde kullanılması LPG açısından teslim sayılmayacaktır. Yalnızca ÖTV’ye tabi aerosolün tesliminde ÖTV doğacaktır. Aerosolün satışının ardından LPG’nin ithalinde Gümrük İdaresine verilen teminatın çözümü üretici tarafından talep edilecektir.

Teminat çözümünün talep edilebilmesi için LPG’nin aerosol üretiminde girdi olarak kullanılması yeterli olmayıp üretilen aerosolün teslimi şarttır.

3.3.2. İthal LPG’nin ÖTV’ye tabi olmayan aerosol üretiminde kullanılması

LPG’nin ÖTV’ye tabi olmayan aerosol üretiminde kullanılması teslim sayılacak ve LPG açısından ÖTV doğacaktır. Üretimde sarf edilen LPG miktarına isabet eden ÖTV tutarı, ÖTV (I) sayılı liste beyannamesiyle üretici tarafından beyan edilmelidir. Ardından beyan edilerek ödenen ÖTV’nin iadesi, ithalat aşamasında Gümrük İdaresine verilen teminatın ise çözümü talep edilecektir.

İade ve teminat çözümünün talep edilebilmesi için LPG’nin aerosol üretiminde girdi olarak kullanılması yeterli olup üretilen aerosolün teslimi şart değildir.

ÖTV’ye tabi faaliyeti bulunmayan mükellefler, ithal ettikleri LPG’nin tamamını ÖTV’ye tabi olmayan mal imalatında kullansalar dahi ilgili vergi dairesine başvurarak ÖTV yönünden mükellefiyet tesis ettirmelidir.

4. Özet tablolar

Yukarıda ifade edilen hususlar aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

  Yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde, LPG’yi üretimde girdi olarak kullanan üreticiler tarafından verilmesi gereken ÖTV beyannamelerinin türlerine aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

• 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu
• 30/9/2014 tarih ve 2014/6881 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
• Özel Tüketim Vergisi (I) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği
• İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 21/06/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-ÖTV 12. MADDE-777 sayılı Özelgesi
• Aerosol Kaplar Yönetmeliği
• Aerosol Ürünler Kriteri, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu