2017 Yılı BES Raporu Ne Diyor?
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sigorta Denetleme Kurulu tarafından yayınlanan 2017 Yılı Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Faaliyetleri Hakkında Rapora göre, BES’de biriken fon tutarı 86 milyar liraya ulaşmış bulunuyor. 2017 yılı itibariyle biriken fon tutarının GSYİH’ya oranı %2,5’e yükselmiş ve son beş yılın zirvesine ulaşmıştır.
2017 Yılı için yayınlanan bu Rapor, sigortacılık ve bireysel emeklilik faaliyetlerine ilişkin olarak 1963 yılından itibaren her yıl hazırlanan Raporun 55. sayısıdır (www.hazine.gov.tr). Raporda yer alan BES verilerine geçmeden önce Emeklilik Gözetim Merkezinin 12.10.2018 tarihli son verileri şöyledir (https://www.egm.org.tr).
12.10.2018 tarihli BES verileri şöyledir.
| Katılımcıların Fon Tutarı | 75.834,5 milyon TL |
| Devlet Katkısı Fon Tutarı | 10.025,5 milyon TL |
| Şirketlerin Katılımcılarının Toplamı | 6.916.302 kişi |
| Katkı Payı Tutarı | 57.605,4 milyon TL |
| Yatırıma Yönlenen Tutar | 56.722,7 milyon TL |
12.10.2018 tarihli Otomatik Katılım Sistemi verileri ise şöyledir.
| Çalışanların Fon Tutarı | 3.954,8 milyon TL |
| Katkı Payı Tutarı | 3.681,2 milyon TL |
| Çalışan Sayısı | 5.003.756 kişi |
Bilindiği üzere Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek, emeklilik döneminde yaşam standardını koruyabilecek bir birikim elde edilmesini sağlamaktadır. Sistemde 10 yıl ve daha fazla süre kalanlar ve 56 yaşını tamamlayanlar, emekliliğe hak kazanabilmektedir. BES’in en cazip tarafı, 2013 yılından buyana uygulanmakta olan %25 oranında devlet katkısı uygulamasının olmasıdır.
Orta ve uzun vadeli yurtiçi tasarruf oranlarının artırılarak çalışanların, emeklilik dönemlerindeki refah düzeylerinin yükseltilmesi amacıyla 1 Ocak 2017 tarihi itibarıyla bireysel emeklilik sisteminde otomatik katılım uygulaması başlamıştır. BES’de yeni uygulama olan Otomatik Katılım Sistemi (OKS) ile çalışanlar, BES’e işverenleri tarafından otomatik olarak dahil edilmekte ve BES'in avantajlarının yanı sıra, ek devlet katkısı imkanlarından yararlanabilmektedirler. T.C. Vatandaşı olan çalışanlardan, 10 yıl ve daha fazla süre sistemde kalanlar, 56 yaşı tamamlandıktan sonra emekliliğe hak kazanabilmektedir. Çalışanlar da %25 oranında devlet katkısı uygulamasından yararlanma imkanına sahip oldukları gibi ayrıca 1.000 TL ek devlet katkısı, OKS ile sisteme giriş yapan çalışanların hesaplarına eklenmektedir.
Ancak, çalışanlar için işverenleri vasıtasıyla BES’e girmeleri bu kadar avantajlar sağlarken, çalışanların belli bir kısmı yasal süre sonrası hemen sistemden çıkmayı tercih etmektedirler. Bunun sebepleri elbette önemlidir ancak düşük gelir grubundaki çalışanlar için BES’e otomatik katılım pek fazla tercih edilmemektedir.
2017 Yılı BES Raporunda yer bilgilere göre;
- 2017 yılı ülkemiz sigortacılık ve özel emeklilik sektörleri için istikrarını sürdürdüğü önemli bir yıl olmuştur.
- 2017 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de 38 hayat dışı, 18 hayat ve emeklilik, 4 hayat ve 2 adet reasürans olmak üzere toplam 62 sigorta, reasürans ve emeklilik şirketi faaliyet göstermektedir.
- 2017 Yılı içinde sigortacılık sektöründe toplam 46,6 milyar TL prim üretimi gerçekleştirilmiş, bir önceki yıla göre brüt %15 ve reel %3,4 oranında büyüme sağlanmıştır.
- Sigorta şirketleri tarafından yıl içinde toplam 82,7 milyon adet poliçe tanzim edilmiş ve karşılığında sigorta ettirenlere 107,2 trilyon TL teminat verilmiştir.
- Bireysel emeklilik sistemi, 2013 yılı başında devlet katkısı ile yakalamış olduğu hızlı büyüme trendini 2017 yılında da devam ettirmiştir.
- Sistemdeki katılımcı sayısı 2016 yılsonuna göre 300 bin kişi artarak 6,9 milyon adede ulaşmış, katılımcılara ait fon tutarı da devlet katkısı ile birlikte 60,8 milyar TL’den 77,7 milyar TL’ye yükselmiştir.
- 2017 yılı başında başlayan otomatik katılım süreciyle birlikte yıl sonu itibarıyla 3,4 milyon çalışan sisteme dahil edilmiş olup toplam fon büyüklüğü 1,8 milyar TL’ye ulaşmıştır.
- 2017 yılı sonu itibarıyla şirketlerin sermaye yeterlilik rasyoları, hayat dışı şirketlerde %149, hayat ve emeklilik şirketlerinde ise %362 olarak gerçekleşmiştir.
- Bireysel emeklilik sisteminde mevcut katılımcılar adına yapılan katkı payı ödemesi 2016 yılı sonunda 51,6 milyar TL (devlet katkısı dahil) iken, 2017 yılı sonunda %20,2’lik artışla 62,0 milyar TL’ye ulaşmıştır. Yıl içinde toplam 18,8 milyar TL katkı payı ödenmiş olmasına rağmen, emeklilik ve diğer nedenlerle sistemden çıkışlar yaşandığından, mevcut katılımcılara ilişkin katkı payı artışı daha düşük gerçekleşmiştir.
- 2017 yılında gerçekleştirilen katkı payı tahsilatının yaklaşık %24’ü cari yılda düzenlenen sözleşmelere, kalan kısmı ise önceki yıllarda yürürlüğe giren sözleşmelere aittir. Diğer yandan, sistemde mevcut katılımcılara ait fon tutarı bir önceki yılsonuna göre %27,8 oranında artmış ve 2017 yılı sonunda 77,7 milyar TL’ye ulaşmıştır.
Son Beş Yıla İlişkin Katkı Payı ve Fon Tutarları
Bireysel Emeklilik Sisteminde Katkı Payı ve Birikim Tutarı Seyri
Son beş yıllık dönemde bireysel emeklilik sisteminde biriken fonlar hızla artmaktadır. Buna karşılık bireysel emekliliğin yürürlüğe girmesini takiben, uzun süreli hayat sigortalarına ait birikim tutarında başlayan düşüş trendi 2016 yılına kadar devam etmiş, 2016 ve 2017 yıllarında ise bir miktar yükselmiştir. (Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sigorta Denetleme Kurulu, Sigortacılık ve Bireysel Emeklilik Faaliyetleri Hakkında Rapor 2017, https://www.hazine.gov.tr/sigortacilik-ve-ozel-emeklilik-raporlari, erişim tarihi: 20.10.2018)