2016 Yılı Vergi Gelirlerine İlişkin Bilgiler
Temel anlamıyla vergi, devletin egemenlik gücüne dayanarak vatandaşlarından tek taraflı ve özel bir hizmet vaat etmeksizin, hukuki cebir altında aldığı bir kamu geliridir. Kamu gelirleri arasında teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, alınan bağış ve yardımlar, faizler, paylar, cezalar ile sermaye gelirleri vb. diğer gelir unsurları da bulunmasına rağmen en önemli ve en büyük gelir kaynağını vergiler oluşturmaktadır.
Bu yazımızda Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2016 yılına ilişkin olarak yayınladığı faaliyet raporundan kamu gelirlerine ve vergi tahsilatlarına ilişkin çeşitli bilgilere yer verilecektir.
2016 yılı genel bütçe gelirleri 608.792.363.000-TL olarak gerçekleşirken vergi gelirleri 529.263.765.000-TL olarak gerçekleşmiş ve genel bütçe gelirlerinin %86,9’luk kısmını vergi gelirleri oluşturmuştur.
2006 yılında 100,00-TL vergi toplamak için 0,76-TL harcama yapılırken 2016 yılında 100,00-TL vergi için 0,54-TL harcama yapıldığı tespit edilmiştir. Bu durum vergi toplama maliyetinin gelir idaresinin olumlu çabalarıyla en aza indirilmeye çalışıldığını göstermektedir.
Diğer bir bilgi ise 2002-2016 yılları arasında Gelir, Kurumlar ve Katma Değer Vergilerinin, tahsil edilen toplam vergi gelirlerinin ne kadarlık kısımlarını oluşturduğuna ilişkindir. 2016 yılında tahsil edilen 529.263.765,000-TL vergi gelirinin, %23,4 olan 123.683.017-TL kısmını Gelir Vergisi, %8,9 olan 46.898.207-TL kısmını Kurumlar Vergisi ve %31,8 olan 168.548.403-TL kısmını Katma Değer Vergisinin oluşturduğu tespit edilmiştir. Üç vergi türünün vergi gelirleri içerisinde toplam oranı ise 2016 yılı için %64,1 olarak gerçekleşmiştir.
Faaliyet raporundan edindiğimiz son bilgi ise, 2016 yılına ilişkin tahsilat/tahakkuk oranı ile illerin genel bütçe vergi gelirleri tahsilatına hangi oranlarda katkıda bulundukları ve en yüksek en düşük tahsilat oranlarının hangi illere ait olduğuna ilişkindir.
2016 yılı genel bütçe gelirleri tahakkuk toplamı 651.822.042.298-TL iken toplamda 529.263.765.141-TL tahsil edilmiş ve tahsilat/tahakkuk oranı %81,20 olarak gerçekleşmiştir. Yani tahakkuk eden her 100 TL verginin 81,20-TL Gelir İdaresi tarafından tahsil edilmiştir.
Genel bütçe vergi gelirlerine en yüksek katkıda bulunan beş ilimize ilişkin oranlar aşağıdadır.
1-İstanbul %44,35 2-Ankara %11,94 3-Kocaeli %11,38 4-İzmir %10,52 5-Bursa %2,73
Verilen oranlardan görüleceği üzere 2016 yılında bütçeye en büyük destek yine İstanbul’dan gelmiştir. Türkiye genelinde tahsil edilen her 100 TL verginin 44 TL İstanbul tek başına ödeyerek bu alandaki liderliğini sürdürmüştür. Toplam vergi tahsilatının %80,92’si beş büyükşehrimizden gerçekleşmiştir.
Tahsilat/tahakkuk oranı 2016 yılında en yüksek %92,23 ile Kocaeli’nde olurken en düşük oran ise %36,18 ile Van da gerçekleşmiştir.