18 yaşa takılan EYT’liler kim?
EYT gündeminde sona yaklaşılıyor. Kanun nasıl teklif edilecek, komisyonda ve Genel Kurulda neler konuşulacak ve değiştirilecek merakla bekleniyor. Ama Resmi Gazete’de yayımlanmadıkça kesin bir şey söylememiz pek mümkün değil.
Süreçten anlaşılan o ki 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanların tabi oldukları kademeli yaş tablosu gelecek yıl ocak ayından itibaren olmayacak. Yeni sistem nasıl olacak kesin olarak bilmiyoruz ama sigortalılık süresinin değişmeyeceği kesin. Kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl.
Emekli olmak için prim günü ve sigortalılık süresi emeklilik şartları arasında yer alıyor. 1999 yılında buna bir de yaş eklenmişti. 1999 yılında önce işe girenler için aranan sigortalılık süresi kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl. Yani sigorta başlangıcından bu yana geçen süre.
Sigortalılık süresi SSK’lılarda yani hizmet akdine tabi çalışan işçilerde ilk kez emeklilik priminin yatırıldığı tarihten başlar. Memur ve esnafta prim yatırılan toplam süredir. İşçinin çalışmalarında boşluk olması, belli dönemlerde çalışmamış olması sigortalılık süresini etkilemez. Önemli olan ilk kez uzun vadeli yani emeklilik priminin yatmış olmasıdır. Süre o tarihten başlar.
Ocak ayında yürürlüğe girmesi beklenen düzenlemeyle 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için yaş şartının kaldırılması bekleniyor. Prim günleri 13-14 yıllık fiili çalışmaya denk geldiği için geriye kalan tek şart 20 ve 25 yıllık sigortalılık süresi.
1999 yılının üzerinden 20 yıldan fazla süre geçtiği için kadın sigortalılar açısından sigortalılık süresi sorun oluşturmuyor. Fakat erkeklerin 1998 Ocak ayı sonrasında sigortalı olanların 25 yılı doldurmayı beklemeleri gerekecek. Örneğin 1 Ağustos 1999 tarihinde sigortalı olan erkek, 25 yıllık sigortalılık süresini 1 Ağustos 2024 tarihinde doldurabiliyor.
Sigortalılık süresinin 18 yaşla da ilgisi bulunuyor. Bu da genç EYT’lileri yakından ilgilendiriyor.
Sosyal güvenlik sistemimizde sigortalılık süresi ilk çalışmayla başlar. İlk çalışma yaşı için de alt bir sınır yoktur. Yani kişi 15 yaşında sanayide, çarşıda, pazarda veya bir atölyede çalışabilir. Hatta 8-9 yaşlarındayken bir ajansta da çalışmış olabilir.
Sosyal güvenlik sisteminde alt çalışma yaşı olmadığı için 14 yaşındaki için de 8 yaşındaki için de şayet bir çalışma varsa sigorta bildirimi zorunludur ayrıca prim ödenmesi gerekir. 18 yaşın altında sigortalı olunmaz diye bir kural hiç yoktur. Eğer 18 yaşın altında çalışma varsa prim gününe eklenir, kıdem ve ihbar tazminatında hesaba katılır.
1981 yılına kadar olan çalışmalarda 18 yaşın altındaki süreler de sigortalılık süresini başlatabiliyordu. 1981 tarihinden sonraki çalışmalar için sadece sigortalılık süresi yönünden 18 yaşı tamamlama şartı getirildi. Bu nedenle kişi 13 yaşındayken de sigortalı olsa 15 yaşındayken de sigortalı olsa, sigortalılık süresi 18 yaşını doldurduğu tarihte başlatılıyor.
Örneğin 1 Haziran 1985 doğumlu bir erkek sigortalının 1 Eylül 1999 tarihinde sigorta başlangıcı olduğunu ve toplam 60 günlük priminin olduğunu düşünelim. Bu kişi 1 Eylül 1999 tarihinde başlangıcı olduğu için EYT kapsamına girecektir.
Yaş bakımından ise 25 yıllık sigortalılık süresi 18 yaşını doldurduğu tarih olan 1 Haziran 2003 tarihinde başlayacaktır. 1 Haziran 2003 sigortalılık süresi başlangıcı kabul edildiğinde 25 yıllık süre 1 Haziran 2028 tarihinde dolacaktır.